Parkinson görülme sıklığı artış gösteren hastalıklar arasında yer alır. Parkinson çoğunlukla ileri yaşlardaki bireylerde görülüyor. Parkinson'un ortaya çıkması beyin bölgesinde depomin üreten hücrelerin kaybı sonucunda gerçekleşiyor. Parkinson belirtileri bedensel hareketlerde fark edilebiliyor.

PARKİNSON NEDİR?

Parkinson hastalığının en belirgin belirtileri arasında dinlenme esnasında titreme, hareketlerde yavaşlama, denge sorunları ve düşmeler, kol, bacak ve gövdede sertlik gibi hastanın bedeninde ve hareketlerinde görülen değişiklikler yer alıyor. Parkinson hastalığının belirtileri vücudun sadece bir kısmında ortaya çıkıyor. Hastalığın ilerleyen evrelerinde yürüme, konuşma, günlük hareketlerde ciddi sorunlarla karşılaşılabiliyor.

Hareketlerde yavaşlama ve titreme ile başlayan, tedavi edilmediği takdirde zaman içinde kişileri yatağa bağımlı hale getirebilen Parkinson hayat kalitesini bozan bir hastalık olarak tanımlanıyor. Modern yöntemlerle erken dönemde teşhis edilebilen Parkinson’un kontrol altına alınması için çok tedavi seçeneği bulunuyor.

Parkinson hastalığı, beyinde dopamin adı verilen, beyin hücrelerinin birbirleriyle haberleşmesini sağlayan maddeyi üreten hücrelerin bozulması sonucu ortaya çıkar. Beyinde dopamini üreten hücreler hareketlerin kontrolünden, uyumundan ve akıcılığından sorumludur.

Hareketlerde yavaşlık, dinlenme halindeyken titreme, psikiyatrik rahatsızlıklarla kendini belli eden hastalık, çoğunlukla 60 yaş sonrası kişilerde görülür. Ancak genetik nedenlerle 40’lı yaşlarda da rastlanabilir.

Tedavide ilk seçenek ilaçlardır. Ancak bazı kişilerde ilaç tedavisi yetersiz kaldığında ya da yoğun yan etkiler gelişirse “beyin pili” yöntemi tercih edilebilir.

Orta beyinde bulunan substantia nigra adı verilen bölgedeki nöronların ölümüyle bu bölgeden dopamin üretiminin azalması bu hastalığa ait belirtilerin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Hastalığın temel belirtileri titreme, sertlik ve hareketlerin yavaşlamasıdır. Titreme ilk ortaya çıkanı olup, genellikle başlangıçta tek eldedir. Zamanla aynı taraf bacağa ve karşı ele geçebilir. Sıklıkla hastalıktan vücudun bir yarısı baskın olarak etkilenir. Titreme dinlenirken olup, uyurken kaybolur; sinirlilik ve yorgunluk titremeyi arttırır. Sertlik veya katılık boyun kaslarından başlar ve başın gövdeden önde tutulmasına sebep olur. Bel kemiği de etkilenip bel hafif öne eğilir, diz kalça ve kol eklemleri bükük hal alır. Hasta, küçük hızlı adımlarla sendeleyerek yürür, hantallaşır, saatlerce oturur.

Parkinson, daha çok 60 yaş üzeri kişilerde görülen, beynin ilerleyici yani dejeneratif olarak adlandırılan hastalık grupları arasında yer almaktadır. Beyin hücreleri arasında elektriksel iletişimi sağlayan maddelerden (Nörotransmitter) birisi de dopamindir. Dopamin ile çalışan beyin bölgesi, hareketlerimizin amaca uygun yapılmasını sağlayan yani bir bakıma hareketimizin ince ayarını sağlayan bölgedir. Dopamin ile iletişim yapan hücrelerin yüzde 60 -80'inin kaybıyla parkinson hastalığı ortaya çıkmaktadır. Parkinson bulguları  hastalarda özellikle başlangıç döneminde farklılıklar göstermektedir.

PARKİNSON HASTALIĞINDA İLK BELİRTİLER NELERDİR

Parkinson hastalığı hafif belirtilerle de başlayabilir başladığı hiç anlaşılmayabilir de. Çünkü bu hastalığın gelişim seyri depomin miktarı azaldıkça daha çok anlaşılır. Parkinson hastalığı belirtileri hastalığın başlangıcında sadece vücudun tek tarafında görülür. Hastalık ilerledikçe bu belirtiler vücudun iki tarafında görülmeye başlar.

Parkinson hastalığında görülen ilk belirtiler kişiden kişiye değişebilir. El titremesi ilk belirtiler arasında en sık görülen belirtidir. Basit fiziksel aktivitelerin yapılmasında zorlanma, hareketlerde yavaşlama da sık görülen belirtiler arasındadır. Yürürken kolların sallanmaması göze çarpabilecek ilk belirtilerdendir. Duygu durumunda dalgalanmalar yaşanması, konuşmada farklılıklar ortaya çıkması da ilk belirtilerden sayılabilir.

Klasik bulguları (tremor) titreme, (rijidite) katılık, (bradikinezi) hareketlerde yavaşlama ve (postural instabilite) ayakta duruş bozukluğu dur. Parkinson hastalığı sıklıkla yavaş yavaş ortaya çıkar ve vücuttaki bulguları sıklıkla asimetriktir. Kademeli olarak hastalığın durumunda ilerleme görülür. Dopaminerjik ilaçlara yanıt vardır.

GÖRÜLEBİLECEK TÜM PARKİNSON HASTALIĞI BELİRTİLERİ

Titreme ve hareketlerin yavaşlaması en sık görülen belirtilerdir. Ancak Parkinson hastalığında görülebilecek birçok belirti vardır. Bu belirtileri şöyle sıralayabiliriz:

- Başparmağın kontrolsüz hareket etmesi

- Yutma Güçlüğü

- Hareketlerde yavaşlama

- Bilişsel Değişimler

- Mesane Problemleri

- Kaygı, endişe, korku

- Yüz ifadelerinde azalma

- El Titremesi

-  Sertlik, katılık

- Çene ve dudaklarda titreme

- Bacak kaslarının seğirmesi

- El yazısında meydana gelen değişiklikler

- Koku almada yaşanan sorunlar

- Kabızlık sorunu

- Yüz ifadesinin değişmemesi

- Yutkunma güçlüğü

- İdrar sorunları

- Depresyon

- Baş dönmesi

- Duruşta bozukluklar

- Denge kaybı

- Yürümede zorluk

- Omuz, kalça ağrıları

- Uyurken yataktan düşme

Parkinson hastalığı belirtileri olarak sıraladığımız bu belirtiler her zaman bu hastalığa işaret etmez. Ancak bu tür belirtiler görüldüğünde mutlaka uzman doktora başvurmak gerekir. Parkinson hastalığında erken teşhis tedavinin etkili ve başarılı olması için altın değerindedir.

PARKİNSON BELİRTİLERİNDE DETAYLAR

Konuşma

Normalden daha hızlı veya alçak sesle konuşmak, konuşurken cümleler arasında durmamak, konuşmaya başlamadan önce tereddüt etmek, konuşurken el hareketlerinin, yüz hareketlerinin azalarak konuşmanın monotonlaşması gibi konuşmada yaşanan değişimler Parkinson belirtisi olabilir.

Bilişsel Değişiklikler

Parkinson'un orta - ileri evresinde birçok kişi genellikle aynı anda birden fazla şeyi yapmakta güçlük çeker. Görevleri tam yerine getirememe, daha yavaş bir düşünme hızı, dikkat ve konsantrasyon problemleri, hafıza problemleri ve demans da Parkinson'un orta-ileri evresinde gösterdiği semptomlardır.

Hareketlerde Yavaşlama

Parkinson hastalığı zamanla hareket etmeyi zorlaştırarak basit fiziksel aktivitelerin dahi uzun sürede yapılabilmesine yol açar. Örneğin yürürken adımlar küçülür. Hasta yürürken ayaklarını sürüklediği için yürümesi zorlaşır

Titreme

El titremesi (tremor), baş parmağın kontolsüz hareketleri, çene ve dudakta hafif titremeler Parkinson'un en sık görülen belirtileridir. Bu titremelere bacak kaslarının seğirmesi eşlik edebilir.

Sertlik/Katılık

Kasları sert olduğu için, bazı Parkinson hastaları dönme, oturdukları yerden kalkma, yatakta dönme veya yazı yazma ya da düğme ilikleme gibi ince parmak hareketlerinde problem yaşamaktadır.

Kaygı/Endişe

Günlük hayatın normal iniş ve çıkışlarının üstünde ve ötesinde endişeli veya depresyonda hissetmek, Parkinson hastalığının rapor ettiği en büyük problemlerden biridir.

PARKİNSON NEDENLERİ

- Geçirilmiş beyin enfeksiyonları
- Bazı ilaçlar
- Travma
- Aşrı sigara tüketimi
- Zehirlenmeler
- Arteroskleroz
- Tümörler
- Kandaki kırmızı hücrelerin aşırı yükselmesi
- Ailevi sebepler

Parkinson'da Beyinden Kaynaklanan Belirtiler

Parkinson hastalığında beyinden kaynaklanan hareket bulgularından başka hareket haricinde belirti ve şikayetler de izlenir.

- Depreyon
- Koku almanın azalmadı
- Kabızlık
- Uyku Bozuklukları
- Kan basıncının düşmesi
- Huzursuz Bacak Sendromu

Parkinson Hastalığı Neden Kaynaklanır?

Bedensel hastalıkların belirtileri insan gözüyle kolaylıkla ayırt edilirken çoğunlukla ruhsal rahatsızlıklar gözlemlenemez.

Ruhsal rahatsızlıkların önemi son zamanlarda artmakla beraber eskilerde bu rahatsızlıkların üzerinde durulmazdı. Gelişen teknoloji ve imkanlara bağlı olarak birçok ruhsal hastalığın tanı ve tedavisinde ilerleme yaşanmıştır. Bunlardan birisi de Parkinson adı verilen rahatsızlıktır. Bu rahatsızlık bedende gözlemlenen ancak köken olarak ruhsal etkileri ile bilinen rahatsızlıktır. Parkinson vücutta üretilmesi gereken dopamin üretilememesi ile eler, çene ve benzerlerinde titreme şeklinde kendini gösteren rahatsızlıktır.

PARKİNSON KİMLERDE GÖRÜLÜR?

Parkinson hastalığının beyinde dopamin ile iletişim kuran sinir hücrelerinin, henüz kesin nedeni bilinmeyen bir süreç sonucunda kaybına bağlı olarak, ‘dopamin’ maddesindeki eksilmesi ile ortaya çıkan yakınmalardan kaynaklandığı bilinmektedir. Aslında insan beyni yaşlandıkça dopamin hücreleri azaldığı için yaşlı bireylerde yavaşlama ve titreme gibi hafif parkinson benzeri bulgular hemen herkeste bir miktar görülür. Parkinson hastalarında bu bulgular çok hızlı ve şiddetli olmaktadır.

Atipik parkinson veya parkinson plus hastalıklar erken dönemlerde parkinson hastalığını taklit edebilirler. Klasik parkinson diyebilmek için ana bulgulara ek olarak kısa dönem bile olsa hastanın Levodopaya yanıtı iyi olmalıdır.

Atipik parkinson hastalığı denildiğinde multiple sistem atrofisi, ilerleyici supranukleer palsi ve kortikobazal dejenerasyon dediğimiz hastalıkları sayabiliriz. İkincil parkinsonizm nondejeneratif olarak tanımlanabilen farklı nedenlerin sonucunda görülür; bunlar ilaç kullanımı, toksine maruz kalma, beyinde su toplama ya da beyin tümörü olabilir.

Parkinson hangi yaşlarda görülür?

Parkinsonun belirtileri 40-70 yaş arasında başlamaktadır. Çok nadir olarak daha genç yaş gruplarında görülür. Genç yaş grubunda görülmesinin nedeni hemen her zaman genetiktir. Ailesinde Parkinson olan kişiler toplum geneline göre daha yüksek bir oranda hastalığa yakalanma riski taşır. Erkeklerde kadınlara göre daha sık görüldüğü bilinmektedir. Türkiye’de 300-400 bin civarında Parkinson tedavisi gören kişi vardır.

Parkinson nasıl bir hastalıktır?

Parkinson kademeli olarak ilerleyen ve beyin dopamin hücrelerinde kayıpla seyreden bir beyin hastalığıdır. Bu hastalık tek bir semptomla tanımlanamaz. Parkinson hastaları el titremesi, yürüme güçlüğü, konuşma ya da hareket yavaşlaması gibi sebeplerle nöroloji kliniklerine başvurmaktadır. Parkinson uzun süre aşikar bir belirti vermeyebilir. Parkinson hastalığı genellikle sinsi başlar, belirtileri seneler içerisinde yavaş ama giderek artan biçimde ilerler. Bir Parkinson hastası çoğu belirtilerinin ne zaman başladığını bile hatırlamayabilir. Parkinson hastalığının belirtileri, hareketle ilgili olanlar ve hareketle ilgili olmayanlar (motor ve motor olmayanlar) şeklinde iki gruba ayrılabilir. Hareketin yavaşlaması, dinlenme halindeyken uzuvlarda titreme, kaslarda sertlik, duruş ve dengeyi koruyan reflekslerin bozulması, küçük adımlar ve bazen dengesiz yürüyüş, vücudun öne eğilmesi, eklemlerde ağrı, depresyon, uyku bozukluğu, akıcı ve birbiriyle uyumlu hareket edememe ile unutkanlık, Parkinson belirtileri arasındadır.

Parkinson başka hastalıkla karıştırılır mı?

Dopamin azalması pek çok belirtiyi beraberinde getirebilir. Kalp riti bozuklukları, çarpıntı, mide bağırsak sorunları, depresyon, aşırı uyku ve dikkat eksikliği bu belirtilerden olabilir. Ama en sık görülen bulgu olan hareket yavaşlığıyla başlayan Parkinson’da tanısal sorunlar yaşanabilir. Yaşlılığın getirdiği yavaşlıkla ya da depresyonun verdiği yavaşlık Parkinson hastalığı belirtilerinden olan hareketlerdeki yavaşlama karıştırılabilmektedir. Parkinson ile yaşlılığın getirdiği yavaşlık ve depresyonun yavaşlığını ayırt etmede DAT-Scan taraması başarılı sonuçlar alınmasını sağlamaktadır.

Her el titremesi Parkinsona mı işaret eder?

Parkinson hastalığı ayırıcı tanısı için beyin MR görüntülemesi veya kan tahlili yapılabilir; ancak bu tetkikler Parkinson hastalığına benzeyen hastalıkları dışlamak amacı ile yapılır. Yani Parkinson hastalığının, beyin MR görüntülemelerinde veya kan tahlillerinde tanı koydurucu bir bulgusu yoktur. Tanı konurken hastanın şikayetleri iyi değerlendirilmeli özellikle titreme “Esansiyel Tremor” (Genetik geçişli iyi huylu el titremesi) hastalığı ile karıştırılmamalıdır. Hastalar bu kaygıyı sıkça yaşamakta, kendisinde el titremesi görüldüğünde hemen Parkinson olduğunu düşünerek umutsuzluğa kapılmaktadır. Yapılan araştırmalar Parkinson hastalığında bazı grupların daha fazla risk altında olduğunu göstermiştir. İleri yaş grupları, birinci derecede yakınlarında Parkinson bulunanlar, geçmişte anlamlı şekilde kafa travması geçirmiş olanlar, kırsal alanda yaşayanlar (olasılıkla tarım ilaçları nedeniyle) hastalığa karşı daha dikkatli olmalıdır.

PARKİNSON TEDAVİSİ

- Parkinson Hastasını  faydalı aktiviteler ve zihni faaliyetlerle içe kapanık ve cemiyetten ayrı olmaktan korumaktır.

- Parkinson Hastasını Cerrahi tedavi olup, hastanın ızdırabını azaltmak için kullanılmıştır ve hasta bölgenin, elektrik veya alkolle tahribinden ibarettir. Cerrahi tedaviyle titreme genellikle düzelir, ancak katılık ve hareketlerde gözle görülür bir iyileşme olmaz.

 - Parkinson hastalığının esas tedavisi olarak ele alınan tedavi ilaçla tedavidir. Beyinde sinir hücrelerinin uyarılabilme özelliğini arttıran asetilkolinle bunun aksini yapan dopamin arasında belli bir denge vardır. Parkinsonda bu denge asetilkolin lehine bozulmuş olup, tedavide dopamin açığının yerine konması gerekmektedir. Sentetik dopamin kan ile beyin arasındaki bariyeri aşamamaktadır. Bu problem kan-beyin engelini aştıktan sonra dopamine dönüşen, L-Dopa'nın bulunması ile çözümlenmiştir. Tedavide L-Dopa belirtilerin kaybolduğu doza kadar tedricen arttırılarak verilir. Bundan başka bir virüs ilacı olan amantadin, dopamin gibi etki gösteren bromocriptinebölüm, hasta beyne nakil edilir.

Parkinson Rahatsızlığı Hakkında Bilinmesi Gerekenler ve Tedavisi

Kendini insan vücudunda yarattığı titremeler ile gösterebilen Parkinson hastalığı genellikle hemen kendini göstermemesi ile ünlüdür. Ellerde başlayan titremeler daha sonrasında dudaklar ile çeneye yayılması şeklinde ilerler. El titremesi görülen her durum bu rahatsızlığa neden olmamasıdır. Farklı nedenlerde de el titremesi olabilirken yine de el titremeleri hafife alınmamalıdır. Vücudun dopamin adındaki kimyasalı yeterince üretmemesinin sonucunda ruhsal yönden büyük sonuçlar meydana gelebilmektedir. İlk zamanlar kendini göstermeyen bir rahatsızlık olma özelliğine sahiptir. Bir taraftan başlayan rahatsızlık diğer tarafa kadar zamanla bulaşmaktadır. Diğer yandan ayaklarda seğirmeler de meydana gelerek kasların istemsiz hareketi söz konusudur. Tedavisi de büyüklüğüne göre ilaçla ya da beyine cerrahi müdahale ile iyileşebilmektedir. Ancak bu durum bahsedildiği üzere rahatsızlığın boyutuyla alakalıdır.

Parkinson Rahatsızlığı İçin Tedavi Alınabilecek Yerlere Nereden Ulaşılır?

Parkinson hastalığı psikolojiye yansıyan bir hastalık olmasına ek olarak tanı ve tedavisi olan bir durumdur. İnternetin sağladığı her fayda gün geçtikçe artarken bunlara bir de online randevu alarak hastaların doktorlarla öncesinde bir saatte anlaşması şeklinde bir araya gelmesi durumu yaratılabilir. Rahatsızlık ve doktorlar hakkında sayısız bilginin bulunduğu e-psikiyatri.com kolaylıkla ziyaret edilerek incelenebilir.