Beynimiz günlük hayattaki verileri sınıflandırarak kaydeder. Karşılaştığımız her şey bir veri olarak beynimizde depolanır. Tüm veriler hafızamızda bir süre kalır. Unutkanlık neden olur sorusu nörobiyoloji ve psikolojinin birlikte araştırdığı bir sorusudur.

Unutkanlığı anlamak için öncelikle hafıza kavramı tanımak, anlamak gerekir. Hafıza iki türlüdür. Kısa süreli hafıza ve uzun süreli hafıza.

Kısa süreli hafıza; Kodlama, süre ve kapasite açısından kısıtlıdır. Belli bir süre içinde kısa süreli hafızaya 7 bilgi işlenir. Bu bilgiler 15-30 saniye kadar hafızada kalır. Kodlama seslerin görsellere, görsellerin seslere dönüştürülmesi işlemleridir. Bu bildirim döngüsü çok hızlıdır.

Uzun süreli hafıza; Bu hafızada anlamsal ve görsel kodlamayla veriler sınıflandırılır. Kapasitesi sınırsızdır. Veri depolama süresi birkaç dakika ya da bir ömür olabilir. Yeteneklerimizi ve bilgilerimizi uzun süreli hafıza saklar ve korur.

Unutkanlık ve Alzheimer hastalığı sıklıkla birbirine karıştırılır. Ancak ikisinin benzer özellikleri olsa da birbirinden farklı iki hastalıktır. Bu sebeple unutkanlık ve Alzheimer arasındaki farkları bilmek çözüm ve tedavi için size doğru yolu gösterecek bir unsurdur.

Unutkanlık Neden Oluşur?

Psikolojide unutman iki türlü oluşur. Kısa süreli hafızayla ilgili olan ulaşılmaz bilgi durumu. Uzun süreli hafıza ile ilgili olan kullanım dışı bilgi durumu. Unutkanlık neden oluşur sorusu hafızayla ilgili bir sorudur. Ulaşılmaz bilgi unutkanlığında bilgi hafızada depolanmıştır ancak erişim engellenmiştir.
Uzun süreli hafızaya dayalı unutmada ise bilgiye ulaşma yolları tamamen kapalıdır. Yani bilgi kullanım dışıdır. Tamamen unutulmuştur. Kısa süreli hafızadaki bilgilerin uzun süreli hafızadaki bilgiye dönüştürülmesini ise beynin Hippokampüs bölümü sağlar. Burası hatıraların kaydedildiği bölümdür. Unutkanlık neden olur nasıl geçer diye merak ediyorsanız hippokampüsle tanışmalısınız. Beynin bu bölümü unutma ile yakından ilişkilidir.

Unutmanın Nedenleri Nelerdir?

Unutmanın nedenleri iki farklı sınıfta ele alınır. Kısa süreli hafıza ile ilgili olanlar ve uzun süreli hafıza ile ilgili olanlar.

Kısa süreli hafıza ile ilgili unutkanlık nedenleri;

•    Bozulma,
•    Müdahale,
•    Geriye dönük müdahale,
•    İleriye dönük müdahale,
•    Yerini alma,
•    Güdülenmiş unutma,
•    Depolayamama, şeklindedir.

Uzun süreli hafıza ile ilgili unutkanlık nedenleri;

•    Geri alamama,
•    Bozulma, şeklindedir.

Unutkanlık Belirtileri Nelerdir?

Unutkanlık farklı durumlar şeklinde ortaya çıkabilir. Unutkanlık belirtileri herkeste değişik gözlemlenebilir. Kimi insan ne yediğini unuturken kimi insan yapması gereken bir şeyi unutur. Ya da bir şeyi nereye koyduğunuzu unutabilirsiniz. Unutkanlık belirtileri şunlardır;

•    Rutin olarak yapılan işlerin unutulması,
•    Günlük aktivitelerin unutulması,
•    Filmlerin, kitapların, düşüncelerin, konuşmaların unutulması,
•    Görevleri unutma ve aksatma,
•    Kaybolma ve adres bulmakta zorlanma,
•    Karar vermede zorlanma ve karışıklık yaşama,
•    İlgisizlik ve hissizlik,
•    Depresyon,
•    Ankisiyete,
•    Sinirlilik halidir.

Unutkanlık Hastalığı Nedir?

Sadece ileri yaşlarda değil erken yaşlarda da görülebilen unutkanlık hastalığı günlük hayatı olumsuz etkileyen bir hastalıktır. Unutkanlık hastalığı nedir sorusu beyinde bilgi akışının zayıflaması olarak cevaplanabilir. Unutkanlığın hastalık olarak görülmesi için kişinin performansını, sosyal uyumunu bozması gerekir. Zaman zaman bir şeyleri unutmak doğaldır. Ancak bu hayatımızı etkileyen boyuttaysa hastalık haline elmiş demektir. Unutkanlık hastalığına neden olan etmenler şöyledir;

•    Tiroid hormon bozukluklarının olması,
•    Stres, kayı bozukluğu, depresyon,
•    Sinir sistemi hastalıkları,
•    Folik asit eksikliği,
•    Gereksiz bilgi fazlalığı,
•    Vitamin eksiklikleri,
•    Bazı ilaçların kullanımı,
•    Bellekte hasara neden olan kafa travmaları,
•    Zihinsel yorgunluk,
•    Beyinde tümör olmasıdır.

Unutkanlık hastalığı belirtileri;

•    Günlük hayatta kullanılan eşyaları kaybetmek,
•    Özel günleri unutmak,
•    Yakın çevredeki insanların adını unutmak,
•    Konuşurken kelimeleri unutmak,
•    Kapının üzerinde anahtarı unutmak,
•    Ocakta yemek unutmaktır.

Unutkanlık Neden Olur Hangi Doktora Gidilir?

Unutkanlığın fiziksel ve psikolojik nedenleri olabilir. Bazen aşırı stres altında olmak, çok çalışmak gibi nedenlerden de unutkanlık yaşanabilir. Ya da ciddi hastalıklar yüzünden unutkanlık yaşanıyor olabilir. Unutkanlık neden olur hangi doktora gidilir diye bakacak olursak unutkanlığın nöroloji ve psikolojinin alanına girdiğini söyleyebiliriz. Unutkanlık sorunu için nöroloji doktoruna gitmek gerekir. Unutkanlık hayat kalitesini ciddi derecede etkiliyorsa bir hastalık olarak değerlendirilebilir.

Unutkanlık Testi Var Mıdır?

Unutkanlığın seviyesini ölçmek için belli sorularla hazırlanmış testler vardır. Unutkanlık testi kişinin kendi hayatına dair unutkanlıkla ilgili durumunu ölçmesini sağlar. Bu testte olan sorular şunlardır;

•    İyi tanıdığınız birinin ismini unuttuğunuz oluyor mu?
•    Bir gün önce ne yaptığınızı hatırlamadığınız anlar oluyor mu?
•    Hafıza sorunları yaşıyor musunuz?
•    Haftanın hangi günü olduğunu unuttuğunuz oluyor mu?
•    Bir şey ararken ne aradığınızı unuttuğunuz oluyor mu?
•    Anahtarınızı sık sık unutuyor musunuz?
•    Rakamları hafızanızda tutmakta zorlanıyor musunuz?
•    Söylediğiniz şeyleri sürekli tekrar ediyor musunuz?

Bu sorulara verdiğiniz evet cevapları çoğunluktaysa unutkanlık sorununuz olabilir.

Unutkanlık İçin Ne Yapmak Gerekir?

Unutkanlık sorunu yaşıyorsanız bazı şeyleri hayatınıza dâhil ederek bu sorunla baş edebilirsiniz. Unutkanlık için ne yapmak gerekir diye düşünüyorsanız şunları denemelisiniz;

•    Kitap okuma alışkanlığınızı geliştirin.
•    Bulmaca çözmeye başlayın.
•    Yapboz yapmayı deneyin.
•    Eve ya da işe gidip gelirken yeni yollar keşfedin.
•    Ajanda kullanın.
•    Yeni bir dil öğrenmeye çalışın.
•    Arkadaşlarınızla sık buluşun, sosyalleşin.
•    Yeni eğitimler alabileceğiniz etkinliklere katılın.
•    Zihninizi gereksiz şeylerle yormayın.
•    Stresle baş etmek için aynı şeyleri düşünmekten kaçının.

Unutkanlık Nasıl Önlenir?

Unutkanlık zihinsel yorgunluk, kaygılar, stres gibi nedenlerden de ortaya çıkabilir. Unutkanlığın altında bir hastalık yatmıyorsa ya da vitamin eksikliği gibi durumlardan kaynaklanmıyorsa günlük hayatta yapılacak bazı şeylerle önlenebilir. Unutkanlık nasıl önlenir merak ediyorsanız şunları yapabilirsiniz;

•    Unutkanlığınız için kaygılanmayı bırakın.
•    Hatırlamak için bazı notlar alın.
•    Her gün yeteri kadar uyumaya özen gösterin.
•    Stres yaratan şeylerden kurtulun.
•    Sürekli aynı şeyleri düşünmekten kaçının.
•    Unutmamanız gereken şeyleri yüksek sesle tekrarlayın.
•    Yeni şeyler öğrenmeye çalışın.
•    Okey, kâğıt oyunları gibi oyunlar oynayın.

Unutkanlık İçin Hangi İlaç Kullanılır?

Unutkanlık sorunu için ilaç kullanma durumu ancak doktor kontrolünde olabilir. Eğer unutkanlık vitamin eksiliğinden oluyorsa vitamin ilaçları kullanılır. Unutkanlık psikolojik nedenlerdense psikiyatri ilaç tavsiye edebilir. Nörolojik sorunlardansa nöroloji uzmanı ilaç tavsiye edilebilir. Unutkanlık için hangi ilaç kullanılır sorusu ancak uzman doktora sorulacak bir sorudur. Bunun dışında hafıza güçlendiren ek gıda takviyeleri alınabilir. Bu tür takviyeler kullanırken de doktora danışmak da fayda vardır. Hafızaya faydalı olan vitamin takviyeleri de uzun süreli kullanılmayabilir. Bu tür şeyleri kullanırken uzman görüşü almak en doğrusu olacaktır.

Günümüzde sosyal ve iş yaşamının yoğunluğu unutkanlık sorununun artmasına neden oluyor. Unutkanlık bir hastalık olmasa bile, dikkat edilmesi ve önüne geçilmesi gereken önemli bir sorundur.