Antidepresanlar işe yaramıyor mu?

İngiltere ve ABD’de büyük şehirlerde atık sularda (kanalizasyon) kimyasal ölçümler yapılır. Özellikle uyuşturucu madde taramaları yapılır. Son yıllarda yapılan kimasal taramalarda antidepresan ilaçların son ürünleri (metabolit) ciddi şekilde atık sularda rastlanmaya başladı. Ayrıca ilaç endüstrisinin bütçesinde antidepresan ilaçlar önemli yer işgal etti.

Bu gerekçelerle FDA (Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi) antidepresan ilaçlar hakkındaki bilimsel bilgileri yeniden gözden geçirmeye karar verdi.

FDA, İlaç firmalarının yaptığı ama çeşitli nedenlerle yayınlanmamış, ilaçların etkisini doğrulamayan yayınlarla ilgili bir metaanaliz hazırlattı ve basına verdi.

İşte basında çıkan “antidepresanlar işe yaramıyor mu?” haberinin temelinde bu bilgi yatıyor. FDA’in amacının adı geçen ilaçların aşırı ve gereksiz kullanımına set çekmek olduğu anlaşılıyor. Antidepresan ilaçlara halk arasında sihirli anlamlar yüklenmeye başlanmıştı. “Saadet hapı” gibi tanımlamalar, ilaçların piyasaya sunum amacına hizmet etmiyordu. Tedavi için kullanılması gerekirken eş dost tavsiyesi ile kullanımına sık rastlanıyordu.

Öncelikle her türlü ilacın kimyasal silahlar olduğunu bilmemiz gerekiyor. Doğru edefe, doğru zamanda, uygun dozda ve uygun sürede kullanılırsa fayda-zarar (risk-benefit) oranına uygun davranılmış olur.

İkincisi, antidepresanların depresyon tanısını doğru almış kişilerde tedavideğerinin yüksek olduğuna dair binlerce araştırma vardır. İstisnai başarısız çalışmalardan hareketle, genelleme yaparak “bu ilaçlar etkisizdir” demek bilimsel değildir, bütünü görememektir.

NPiSTANBUL Hastanesi ve Memory Center Psikiyatri Uzmanları olarak antidepresan ilaçların depresyon tedavisinde tartışılmaz bir değeri ve faydası olduğuna inanıyoruz. Ancak, tek tedavi seçeneği olarak anlaşılmasının doğru olmadığını da biliyoruz.

Depresyon tedavisinde ilaç, psikoterapi, elektrofizyolojik tedavilerin her birinin ayrı ayrı ve birlikte kullanılmasından şüphe edilmemesi gerektiğini düşünüyoruz. Adı geçen çalışmalar, bizleri tereddüte düşürmeyecek kadar geç açıklanmış çalışmalardır. Daha çok kötüye kullanımı önleme amaçlı verilerin sunumudur.

Kamuoyuna duyurulur.

Prof.Dr. Nevzat Tarhan
Psikiyatrist
NPiSTANBUL Hastanesi Yönetim Kurulu Başkanı