BAŞIMDAKİ BELA: MİGREN

Çoğunlukla erişkinlerde rastlanan gerilim tipi baş ağrısı, tıpkı migren gibi daha çok kadınları hedef alıyor. Susuz kalmanın, kansızlığın da neden olduğu bu baş ağrısı özellikle sınav stresi yaşayan gençlerde de ortaya çıkabiliyor. Stresin neden olduğu hastalığa karşı gerekirse psikolojik yardım alınması gerektiğini belirten NPiSTANBUL Hastanesi ve Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Tülin Tanrıdağ, sık yaşanan baş ağrılarında sürekli ilaç kullanımının da bir süre sonra geçmeyen ağrılara yol açtığını söylüyor.

Gerilim tipi baş ağrısı nedir?
BAŞIMDAKİ BELA: MİGREN Esas hastalığın baş ağrısı olduğu bir tiptir. Çünkü başka birtakım hastalıklara bağlı olarak oluşan ağrılar da var. Hastaların yakınmaları, muayene bulguları açısından bazı farkları var. Gerilim tipin ağrı, yüzde 80-90 oranında başın iki tarafında da olur. Ağrıyı yaşayan kişi başının bir çember tarafından sıkıştırıldığını hisseder. Ağrının karakteri bastırıcı tarzdadır. Halbuki migrende ağrı zonklayıcıdır. Gerilim tipi baş ağrısı hafif veya orta şiddettedir. Migrende ise ağır ve orta şiddette olur.
Hastaya bir skala sunarız. Ağrıya 10 üzerinden puan vermesini isteriz. Hastalar ağrıyı ne kadar hissediyorlarsa ona göre puanlarlar. Gerilim tipi baş ağrısı hastanın günlük aktivitesini daha az etkiler. Ama migren kesinlikle olumsuz etkiler. Gerilim tipi ağrıda hasta egzersizden etkilenmezken migrende ağrı şiddetlidir ve hasta başını bile hareket ettiremez. Bazen gerilim tipinde sesten, ışıktan rahatsızlık duyulabilir, bulantı veya kusma olabilir.
Gerilim tipi ağrı ne kadar sürer?
Gün içinde saatlerce sürebilir. Ayda 15 günden daha az süreni olduğu gibi kronik olanı ayda 15 günden daha fazladır. Kimi iki gün, kimi üç gün sürer. Bazı durumlarda birkaç saatten yedi güne kadar uzayabilir.
Neden olur gerilim tipi ağrı?
Genelde stresten kaynaklı bir ağrıdır.
Her strese girende olur mu?
Bazı insanların ağrıya yatkınlığı vardır. Bu durumda strese giren kişide ağrı görülür. Bazılarında yoğun stres bel ağrısı yapar.
Kadınlarda daha fazla mı görülüyor?
Kesin oran bilmiyoruz ama gerilim tipi baş ağrısı da kadınlarda sık görülüyor. Migren kadınlarda erkeklerden iki kat fazla.
En çok hangi meslekler risk altında?
Her sosyokültürel düzeydeki insanda görülüyor. Genelde bir ayrım yapmıyor.
Ağrı kesicilere yanıt veriyor mu?
Genelde yanıt veriyor ama kimi hastalarda bu yanıt alınamayabilir.
Tanıyı nasıl koyuyorsunuz?
Hastanın öyküsü, pek çok hastalıkta olduğu gibi burada da önemli. Öncelikle muayene ediyoruz. Başka bir nörolojik hastalığı olmamalı ki bu primer bir baş ağrısı olsun. Genelde aldığımız öyküyle tanıyı koyuyoruz. Bazen hastada hem migren hem de gerilim tipi başağrısı oluyor. Bu ikisinin ayırt edilmesi lazım. Genelde hastalar ayrımı yaparlar ve migren ağrısının çok farklı olduğunu belirtirler. Eğer ikisi birlikte görülüyorsa gerilim tipi baş ağrısı çok şiddetli olabiliyor.
Gerilim tipi ağrı da genetik mi?
Burada daha çok aile içi ortam, aile yapısı, stres oluşabilecek ağrıyı etkiler. Migrende ise genetik faktör rol oynar.
Ağrı önceden sinyal verir mi?
Hasta ağrının geldiğini hissedebilir. Ama kimi zaman çok ani de başlayabilir.
Gerilim tipi ağrı nasıl tedavi ediliyor?
Öncelikle basit ağrı kesicilerle tedaviye başlıyoruz. Tedavi adım adım gider. Eğer baş ağrıları sık görülüyorsa antidepresanlar da verebiliyoruz. Ancak burada kullandığımız dozlar psikolojik rahatsızlıklarda kullanılandan çok daha düşük. Başka seçeneklerimiz de var; eğer stres çok büyük ve etkili bir faktörse psikolojik yardım alınabilir. Özellikle genç kızlarda, erkeklerde psikolojik deste öneriyoruz. Çünkü sınav stresi gençlerde gerilim tipi başğrısına yol açıyor.
Tedavide esas sorun ilaç kaynaklı baş ağrısıdır. Eğer baş ağrısı çok sık oluyorsa ve kişi sürekli ağrı kesici kullanmışsa bir süre sonra ilaç baş ağrısı oluşuyor. Bu, genelde ilaç alınmadığında ortaya çıkıyor, yani bir çeşit ilaca bağımlılık yaratıyor. Bu durumda işimiz zorlaşıyor. Ya hastayı ilacı kesmesi konusunda ikna ediyoruz ya da çok hafif, örneğin Aspirin gibi ilaçlar veriyoruz. Eğer bunları yapamıyorsak hastaneye yatırıp ilaçlarını kestiriyoruz.

Düzenli yaşa, ev yemeği ye
Daha çok erişkinlerde mi görülüyor?
Gençlerde de görülen bir hastalık ancak çoğunlukla 40-50 gibi erişkin yaş grubunda rastlanıyor. 50 yaşın üzerinde ağrı çıktığında organik bir şey aranmalı.
Ağrıdan korunmanın bir yolu var mı?
Stresi azaltmak çok önemli çünkü bu çoğunlukla stres kaynaklı bir ağrı. Kişiye göre öneriler değişiyor. Bir öğrenci çok baş ağrısı çekiyorsa derslerine düzenli çalışmasını, uykusuz kalmamasını, fast-food yemektense daha çok ev yemeği yemesini söylüyoruz. Bol sıvı almasını öneriyoruz. Öğrenci bir hastam vardı. Öyküsünü aldığımızda daha çok ağrısının kahve içmesinden kaynaklandığını öğrendik. Kahveyi azaltınca ağrıyı da önlemiş olduk.
Beslenmenin etkisi bulunuyor mu?
Hemen hemen her şeyde beslenmenin rolü var. Gerilim tipi ağrıda özellikle bol sıvı almak çok önemli. Susuz kalmak, kansızlık da gerilim tipi baş ağrısına neden olabilir.
Uçağa binmek ağrıyı başlatabilir mi?
Uçakta basınç fazla olduğundan kafa içi basınç da artıyor ve ağrı oluşabiliyor.

Kireçlenme bazen migreni taklit eder
Kireçlenme baş ağrısı yapar mı?
Evet, yapar ancak bu boyundan kaynaklanan baş ağrılarından sadece bir tanesidir. Dolayısıyla biz hepsini kapsayacak şekilde 'servikojenik'
baş ağrıları desek daha doğru olur.
Özellikle hangi bölgedeki kireçlenme baş ağrısına neden olur?
Boyun omurgalarının hastalığı baş ağrısı yapabilir. Örneğin omurganın kendi gövdesi, omurga eklemi, aralarındaki disk maddesinin fıtıklaşması, aralardaki bağlarda yapısal bir bozukluk olursa baş ağrısı görülebilir. Ayrıca boyun kasları ve fıtığa bağlı sinir baskıları da baş ağrısına neden olabilir. Boynun daha çok üst kısmındaki problemler bundan sorumludur.
Kireçlenmenin neden olduğu baş ağrısının karakteri nasıldır?
Bu ağrılar daha çok boyundan başlar, başın arkasından yukarı doğru ilerler, başın tepesine, göze ve şakaklara yayılır. Ağrı genelde tek taraflıdır. Belli boyun hareketiyle veya bir postürle tetiklenmesi tipiktir. Hatta belli baş hareketleri başkası tarafından yaptırılmak istendiğinde bir dirençle karşılaşılır. Boyun kaslarında hassasiyet de olabilir. Rahatlıkla migren veya gerilim tipi baş ağrısıyla karışabilir, ancak dikkatli bir muayenede belli baş bölgelerinde tek taraflı hassasiyet yol gösterici olabilir. Buradaki tehlike, servikojenik baş ağrısı düşünüldüğünde boyun filminde bir anormallik de varsa hemen tanıdan emin olup diğer baş ağrılarını araştırmamak olur. Dolayısıyla başka bir baş ağrısı varsa atlanabilir.
Ağrı başladığında uzun sürer mi?
Uzun sürebilir. Hatta günlerce devam edebilir.
Ağrıyı neler tetikler?
Bazı boyun hareketleri veya belli bir pöstür tetikleyebilir veya bunlarda kısıtlılık vardır. Yine de vurgulamak gerekirse bunlar gerilim tipi baş ağrısı veya migrenle bazen karışabilir.
Kireçlenme kolay tedavi edilebiliyor mu?
Tanı kesin olduğu zaman boyunda yapısal bir bozukluk olup olmadığı görüntüleme yöntemiyle araştırmalı. Derin masaj yapılabilir ama komplikasyon açısından çok dikkatli olunmalı. Ayrıca ağrı kesiciler, lokal anestezik bloklar hatta ciddi yapısal bozukluk varsa cerrahi müdahale bile yapılabilir.