Çalışma hayatında dönüm noktası: Formül süt

Yıl 1815... Britanya'nın Doğu Hint Kumpanyası'na ait Benares gemisi Endonezya'nın Sulawesi Adası'nda Makassar Limanı'na demirlemişti ki top sesine benzer bir ses duyuldu. "Korsanlar" diye düşünen kaptan mürettebata "Yelkenler fora!" emri verip muhtemel korsanların peşine düştü.

Aradan 3 gün geçti ama korsan falan bulunamadı. Top ateşi sandıkları aslında Tambora Yanardağı'nın patlamasıydı.

Yanardağdan fırtına hızıyla akmaya başlayan zehirli gaz ve lavlar binlerce kişiyi öldürdü. Yanardağ yatıştığında Tambora 1,220 metre küçülmüştü.

Yavaş yavaş yanardağın püskürttüğü küller rüzgarlarla havalandı ve kuzey yarım kürenin göklerini kaplayarak güneşi perdeledi.

İzleyen yıl yani 1816 tarihe "Yaz mevsimi yaşanmayan yıl" olarak geçti. Tarlalar ürün vermedi. İnsanlar açlıktan fareleri, kedileri ve otları yediler.

Açlıkla geçen o yıl Almanya'nın Darmstadt kasabasında yaşayan 13 yaşında bir çocuğun zihninde derin izler bıraktı.

Liebig hayatının amacı açlıkla mücadele olan parlak bir kimyager olarak yetişti. Suni gübrelerle ilgili ilk araştırmalar ona aittir. Beslenme bilimine öncülük yaptı ve dana eti konsantresini icat etti.

BİR ŞEY DAHA İCAD ETTİ: FORMÜL SÜT.

Formül süt BBC Dünya Servisi tarafından hazırlanan bir programa göre, modern ekonomiyi şekillendiren 50 icattan biri

1865'te üretimine başlanan Liebig'in bebek maması tozu formülü, inek sütü, buğday unu, malt ve potasyum bikarbonattan oluşuyordu ve anne sütünün yerine geçmek üzere piyasaya sürülen ilk üründü.

Bir kere her bebeğin annesi olmayabiliyordu. O günlerde dünya genelinde her yüz doğumdan birinde anne hayatını kaybediyordu. Bugün bazı yoksul ülkelerde doğumda ölen kadın oranı hâlâ buna yakın.

Sonra hayatta olsalar bile her doğum yapan kadının bedeni -tartışmalı olmakla birlikte her yirmi kadında bir olabilir- çocuğa yetecek miktarda süt yapamıyordu.

Mamadan önce hali vakti yerinde olan aileler bu sorunları daha yoksul sınıflardan bir süt anne bularak çözüyorlardı. Bazıları da keçi ya da eşek sütü kullanıyordu.

MÜKEMMEL ZAMANLAMA

Birçok aile, bebeklerine ekmeği suyla ezerek bir tür papara yediriyorlardı ki bunların yapıldığı kaplar sterilize etmesi güç olduğundan zararlı bakterilerle dolu olabiliyordu.

Koşullara bakıldığında 1800'lerin başlarında bebek ölümlerinin neden bu kadar yüksek olduğunu anlamak zor değil. Anne sütüyle beslenmeyen üç bebekten biri birinci yaşını göremeden ölüyordu.

Hastalıklara karşı aşı konusu giderek daha iyi anlaşılıyordu. Emzik icat edilmişti ve formül süt fikri çok hızlı bir şekilde sadece annesi tarafından beslenemeyen bebeklerin ötesinde yayıldı ve benimsendi.

Liebig'in toz bebek maması daha önce sadece varlıklı ailelere mahsus bir ayrıcalık, bir yaşam tarzı tercihi olan bir şeyi, kadının çalışmasını demokratikleştirdi.

Bugünkü modern çalışma yaşamını şekillendiren bir buluş oldu formül süt.

Çalışmak ve doğumdan sonra işe geri dönmek isteyen kadınlar için formül süt, mucizevi bir çözüm sunuyordu.

Yapılan araştırmalar genel olarak formül süt ile beslenen bebeklerin anne sütüyle beslenen bebeklerden daha sık hastalandıklarını, bunun da sağlık hizmetleri ve ebeveyn izinleri hesaba katıldığında ekonomiye bir maliyetinin olduğuna işaret ediyor.

BBC TÜRKÇE