İnsan vücudunda doğal olarak olan, duygusal tepkilerin kontrolünde rol oynayan dopamin beyne sinyaller ileten kimyasal bir maddedir. Dopamin nedir, sorusuyla en çok nöroloji ve psikiyatri alanları ilgilenir.

Dopamin eksikliği birçok mental hastalığa neden olabilir. Duygu durumunu doğrudan etkileyen bir kimyasaldır. Bu doğal kimyasal vücutta yeteri kadar olmadığında çeşitli hastalıklar ortaya çıkar.

Dopamin Ne İşe Yarar?

Dopamin vücudun birçok fonksiyonunda belirleyici rol oynar. Dopamin ne işe yarar, sorusunun cevabını verirken, dopaminin farklı görevlerinden bahsedebiliriz. Dopamin etkileri insan hayatının çok önemli parçalarında görülür. Dopamin etkilerini şu şekilde sıralayabiliriz;

•    Hareket koordinasyonunu sağlamaya yardımcı olur.
•    Hafıza ve öğrenme üzerinde etkilidir.
•    Dikkat ve odaklanma üzerinde etkisi vardır.
•    Algılamayı etkiler.
•    Stres ve heyecan anlarında etkilidir.
•    Ruh hali üzerinde belirleyici etkisi vardır.
•    Uygu üzerinde etkilidir.
•    Motivasyonu etkiler.
•    Yaratıcılığa etkisi vardır.

Serotonin Ve Dopamin Nedir?

Serotonin ve dopamin mutluluk hormonu olarak ifade edilen kimyasallardır. Bu iki kimyasalın beynin sağlıklı çalışmasında önemli rolleri vardır. Beyne sinyal iletiminde en önemli taşıyıcıdırlar.
Serotonin de dopamin de sinyallerin iletilmesinde çok önemli iki kimyasaldır. Birbirine yakın görevleri vardır. Bu nedenle de çoğunlukla beraber anılırlar. Serotonin ve dopamin nedir sorusunun cevabı da iki kimyasal benzer olduğu için aynıdır. İki kimyasalında gereğinden az ya da fazla olması ciddi sorunlara yol açabilir.

Bu kimyasalların dengeli seviyelerde olması çok önemlidir. Dopamin serotonin eksikliğinde depresyon gibi psikolojik rahatsızlıklar çok sık ortaya çıkar. Biri ya da ikisi birden eksik olduğunda hayatı doğrudan etkileyen sorunlar yaşanır. Çünkü beynin yönetim sisteminde direk etki eden bir durum olur.

Dopamin Nedir Ne İçin Kullanılır?

Dopamin bir sinyal taşıyıcı kimyasaldır. Beynin önemli yönetim oyuncularından biridir. Beyne gelen sinyalleri taşıyan dopamin eksikliğinde duygu, davranış, algı, hafıza gibi birçok fonksiyon bozulabilir. Dopamin nedir ne için kullanılır diye baktığımızda dopaminin;

•    Bedensel hareketlerin kontrolünü sağlamak için,
•    Hafıza fonksiyonlarını düzenlemek için,
•    Dikkat fonksiyonlarını düzenlemek için,
•    Zevk ve anlayış ödüllerini oluşturmak için,
•    Duygu durum fonksiyonlarının sağlanması için,
•    Bağımlılık oluşmasında,
•    Bilişsel işlevlerde,
•    Uyku fonksiyonlarının düzenlenmesinde kullanılır, şeklinde sıralanabilir.

Dopamin Fazlalığı ve Anksiyete Arasındaki İlişki

Dopamin olumlu tarafı kadar olumsuz yönleri de bulunuyor. Dopamin fazlalığının belirtilerine bakıldığında anksiyeteye neden olan belirtileri görürüz. Dopamin fazlalığı anksiyete arasındaki ilişki doğrudan olabilir. Çünkü anksiyete de görülen aşırı durumlara dopamin fazlalığı neden olabilir.

Dopamin fazlalığı belirtileri şöyledir;

•    Aşırı kaygılı olma durumu,
•    Yüksek enerjili olma,
•    Hiperaktivite,
•    Yüksek libido,
•    Uykusuzluk,
•    Paranoya,
•    Strestir.

Anksiyete genellikle toplum içinde ortaya çıkan ani duygusal durum değişiklikleriyle gelen krizler şeklinde yaşanır. Anksiyete yaşayan kişilerde dopamin fazlalığı belirtileri görülür.

Dopamin Azaltan Yiyecekler Nelerdir?

Dopamin seviyesinin gereğinden yüksek olması birçok soruna yol açabilir. Dopamin seviyesi yüksek olan kişiler huzursuz, stresli, hareketli, kaygılı olabilirler. Dopamin azaltan yiyecekler ve içecekler bu tür sıkıntılara iyi gelen yiyeceklerdir.

Kuşkonmaz: Stersi azaltan bir bitkidir. Kuşkonmaz yapılarak günde bir iki defa tüketilebilir. Ayrıca vücudu temizleyen bir bitkidir. Toksinleri temizler.

Melisa Otu: Rahatlatıcı ve dinlendirici özelliği vardır. Melisa çayı içmek insanı rahatlatır. Dopamin fazlalığında rahatlamak çok iyi gelir.

Papatya: Papatya çayı stres ve endişeye çok iyi gelen bir bitki çayıdır. Düzenli olarak papatya çayı içmek insanı sakinleştirir.

Sarımsak: Sarımsak birçok şeye iyi geldiği gibi dopamin fazlalığından kaynaklanan sorunlara da iyi gelir. Bir iki diş sarımsak tüketmek rahatsızlıkları azaltır.

Kaju Fıstığı: Kuru yemişler arasında yer alan kaju fıstığında bulunan çinko endişe ve stresi azaltmada oldukça etkilidir.

Reçetesiz Dopamin İlaçları

Dopamin vücutta doğal olarak bulunan bir kimyasaldır. Dışarıdan dopamin takviyesi yapmak ancak doktor kontrolünde olabilir. Dopamin takviyesi oldukça ciddi düşünülmesi gereken bir şeydir.
Reçetesiz dopamin ilaçları gibi ilaçların kesinlikle doktor tavsiyesi olmadan kullanılmaması gerekir.
Dopamin seviyesinin belli bir seviyede olması gerekir Fazlası da eksiği de zararlıdır. Kendi isteğinizle dopamin takviyesi kullanmanız sağlıklı değildir. Ancak dopamin seviyeniz düşükse ve takviye yapılması gerekiyorsa bunu doktor önerebilir.

Dopamin Eksikliğinin Belirtileri Nelerdir?

•    Denge kaybı ve titreme,
•    Düşük enerji,
•    Odaklanma güçlüğü,
•    Sebepsiz üzüntü,
•    Normalden daha yavaş hareket etme,
•    Kilo alma veya kilo verme,
•    Halsiz ve yorgun hissetme,
•    Anksiyete ve endişe,
•    Yemek yeme ve yutma güçlüğü,
•    Umutsuzluk ve suçluluk hissi,
•    İntihar düşüncesidir.

Dopamin Eksikliğine Ne iyi gelir?

Dopamin eksikliği çok ciddi mental hastalıklara neden olabilir. Depresyon başta olmak üzere Parkinson Hastalığı gibi hastalıklara dopamin eksikliğinden kaynaklanabilir. Çünkü Parkinson dopamin hücrelerinin üretimi ile yakından ilgili bir hastalıktır. Dopamin eksikliğine iyi gelecek şeyler;

•    Protein açısından zengin olan besinleri tüketmek,
•    Doymuş yap içeren besinleri azaltmak,
•    Düzenli egzersiz yapmak,
•    Uyku düzenini ayarlamak,
•    Güneş ışığından mahrum kalmamak,
•    Vitamin ve mineral takviyesi almak,
•    Müzik dinlemek, meditasyon yapmak,
•    Açık havada yürüyüş yapmak, yararlı gelir.

Dopamin Testi Nedir?

Kan testleri, laboratuvar testleri, MR, EMG ve uyku EEG’si dopamin seviyesinin ölçümünde kullanılan testlerdir. Doktorlar dopamin eksikliğinden şüphe ettiklerinde birçok test isteyebilirler.
Bazen kan tahlillerinde dopamin eksikliği anlaşılır. Bazen daha fazla tetkik yapılması gerekir. Beynin elektro yapısının gözlemlendiği EEG dopamin eksikliği ölçümü için kullanılır. Dopamin seviyeleri belli değerlerde olmalıdır. Bu değerlerin altında veya üstünde çıkan test sonuçlarına göre dopamin takviyesi yapılabilir ya da dopamini azaltmak için tedavi uygulanabilir.
Belirtilen şikâyetler dopamin sorunu olup olmadığına bakılmasını gerektiriyorsa bu tür testlere başvurulur. Kişilerin kendi kendilerine dopamin seviyeleri düşük mü yüksek mi anlamalarına olanak yoktur.

Dopamin Mutluluk Verir mi?

Mutluluk hormonu olarak anılsa da tam olarak bu işlevi gerçekleştirdiği söylenemez. Birçok bağlantıyla birlikte iyi hissetme üzerinde de etkisi vardır. Ancak dopamin mutluluk arttırıcı bir kimyasal madde olarak düşünülmemelidir.

Dopamin dengeyi sağlayıcı bir etkiye sahiptir. Zaten beynin olması gereken bir mutluluk dengesi vardır. Bu dengenin korunmasında dopamin etkili olur. Dışarıdan alındığında doğrudan mutlu etmez. Dopamin birçok duygusal fonksiyonu etkilediği için mutluluk hormonu olarak anılır.
Duygusal fonksiyonlar gibi bedensel fonksiyonları da etkiler. Aşırı dopamin yükselmesi çok büyük sorunlara yol açabilir. Kalıcı hasarlara neden olabilir. Mutluluğu arttırmaz ya da azaltmaz. Olması gereken dengeyi etkiler. Bu nedenle dopamini bir mutluluk verici kimyasal olarak görmemek gerekir.

Dopamin genleri düzenliyor

Yapılan bir çalışmada dopaminin sinir hücrelerinin epigenetik düzenlenmesinde aktif rol oynadığı tespit edildi.

Üsküdar Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü Öğretim Görevlisi Doç. Dr. Korkut Ulucan, beynimiz için önemi çok büyük olan dopaminin tirozin adı verilen bir amino asitten üretildiğini söyledi.

Dopamin epigenetik bir düzenleyici

Doç. Dr. Korkut Ulucan, “Bizlerin ödül mekanizması gibi herhangi bir olaya duyduğumuz istek, sonucunda elde ettiğimiz haz gibi birçok biyolojik sürecin merkezindedir. Serotonerjik sistemle birlikte çalışarak birçok duygu durumumuzun düzenlenmesinde görevleri vardır. Yapılan son çalışma ile dopaminin sadece haz molekülü değil, aynı zamanda epigenetik düzenleyici olduğu belirlendi” diyerek dopaminin önemini vurguladı.

Epigenetik düzenleme hücre metabolizması için olmazsa olmaz

Epigenetik mekanizmaların çok önemli olduğunu ve giderek de önem kazanacağını kaydeden Doç. Dr. Korkut Ulucan, şunları söyledi:

“Genlerin ne zaman çalışması ya da ne zaman susması gerektiğini epigenetik mekanizmalar sağlar. Beslenme, uyku ve psikolojik faktörler epigenetik düzenleyiciler arasındadır. Yapılan bir çalışmada sıçanlarda kokain eksikliğinde gösterdikleri davranış farklılıklarını, dopaminin epigenetik mekanizmasını düzenleyerek geri döndürmüşler. Bu çok önemli bir bulgu ve dopaminin fiziksel olarak molekül modifikasyonları ile epigenetik etkisini gösteren ilk çalışmalardan. Yani dopamin sinir hücreleri arasındaki nörotransmiter etkisinin yanında histon adı verilen proteinlere de bağlanarak bazı genlerin düzenlenmesinde aktif rol oynuyor.”

Bağımlılık mekanizmasına yeni bir bakış açısı getirebilir

Bağımlılık biyolojisinin çok karmaşık olduğunu belirten Doç. Dr. Korkut Ulucan “Bağımlılıkla mücadelede dopamin molekülünün bu etkisi belki de ilaç endüstrisine yön verecek ve yeni nesil ilaçların epigenetik açıdan yeni hedefi olacak. Buradaki önemli bilgi yoksunluk etkisinin sıçanlarda geri döndürülmesidir ki bu da bağımlılık çalışmaları için oldukça önemlidir” diyerek yeni tedavi mekanizmalarının ortaya çıkma ihtimallerinin olduğunu belirtti.