Edinilmiş Dil Bozukluğu

Birçok insanda dil alanı beynin sol yarı küresinde bulunur. Afazi olarak da adlandırılan edinilmiş dil bozukluğunun ana kaynağı herhangi bir hasar sonucunda genellikle beynin sol yarı küresinde dilden sorumlu alanın zarar görmesidir.

Ülkemizde her sene binlerce kişi beyin yaralanmaları, beyin tümörleri, inme ve ilerleyici nörolojik problemlerden kaynaklanan birtakım hastalıklar sonucunda edinilmiş dil bozukluğu diğer adıyla afazi problemiyle karşılaşmaktadır. Peki, afazi nedir, nedenleri ve belirtileri nelerdir, tedavi yolları ne şekildedir.

Edinilmiş Dil Bozukluğu Nedir? Nedenleri Nelerdir?

Genellikle inme veya kafa travması gibi beyin hasarları sonucunda aniden beliren ve beynin dilden sorumlu olan alanlarının hasara uğramasından kaynaklanan dil bozukluğu, dil ifade edememe, anlamama gibi durumların yanı sıra okuma ve yazmayı da etkileyerek dizartri veya konuşma apraksisi şeklindeki nörolojik bozukluklara da neden olabilir.

Kısaca, beynin dil alanlarından biri veya birkaçının hasara uğramasından kaynaklanan afazinin en temel nedeni inmedir. Beynin bir kısmının kansız kalması durumunda meydana gelen inme, beyin hücrelerinin kansız ve oksijensiz kalması sonucunda oluşur. Bununla birlikte kafaya gelen şiddetli darbeler, beyin enfeksiyonları ve beyin tümörleri ve beyni etkileyen farklı durumlar edinilmiş dil bozukluğunun başlıca nedenleridir.

Edinilmiş Dil Bozukluğunun Belirti ve Bulguları Nelerdir?

Afazi yaşayan kişiler yalnızca dili anlamada ve ifade etmede zorluk yaşarlar, zihinsel bir problemleri yoktur. Beyin hasarının yerine ve büyüklüğüne göre de bazı bulgu ve belirtiler kendini gösterir. Kelime çıkarmada zorlanma, kelime içlerindeki sesleri değiştirme, anlamsız veya uydurma kelimelerle birlikte gerçek kelimeleri kullanarak anlamsız cümleler kurma, alakalı kelimeleri kendi aralarında değiştirerek kullanma gibi konuşma bozuklukları; edinilmiş dil bozukluğunun en belirgin belirtileri arasında bulunur. Bunun yanında konuşmayı anlamada zorluk; okuma ve yazma ile ilgili problemler afazinin yaygın bulgu ve belirtileri arasındadır.

Edinilmiş Dil Bozukluğunun Tedavisi Nasıl Olur?

Bazı vakalarda kişiye hiçbir şekilde müdahale yapılmadan afazinin iyileşmesi gözlemlenebilir. Bu şekilde spontan iyileşmeler, beyne kan akışının kısa süreli olarak kesintiye uğradığı fakat kısa sürede düzelen ve geçici inmeyi takiben mümkün olur. Bu tür durumlarda dil becerileri birkaç saatte dahi geri dönebilir. Fakat her vakada dilin iyileşmesi ve geri dönmesi bu denli hızlı veya tamamen olamayabilir.

Afazili bazı kişiler birkaç gün veya birkaç ayda kısmi spontan iyileşme gösterebilirken, bazı kişilerde kalıcı afazi durumu yaşanabilir. Böyle durumlarda dil ve konuşma terapisinden yardım alınmalıdır. Birçok sağlık uzmanı, iyileşme sürecinin en başlarında etkili tedaviye ulaşılabileceğini vurgulamakla birlikte el baskınlığı, motivasyon ve eğitim düzeyi de etkili olmaktadır. Terapist, dil problemini telafi ederek, dil becerilerini yeteri kadar oluşturarak, iletişim kurma tekniklerini öğreterek, motive ederek dil bozukluğu olan kişilerin iletişim becerilerini artırabilir, bireysel terapi yöntemleriyle ve grup terapileriyle afazili bireyleri dil becerilerini kullanmaları konusunda destekleyebilirler.