Geç çocukluk ve ergenlik dönemi, bireyin nörofizyolojik gelişiminde önemli değişikliklerin yaşandığı bir aşamadır. Bu dönemde beyin yapısındaki değişiklikler, düşünme, duygusal düzenleme ve sosyal etkileşim gibi pek çok alanda belirleyici rol oynar.

BEYİN YAPISINDAKİ DEĞİŞİKLİKLER

Prefrontal Korteksin Gelişimi
Olgunlaşma Süreci

Prefrontal korteks, karar verme, planlama, sosyal etkileşim ve karmaşık düşünme becerilerinin merkezi bir bölgesidir. Geç çocukluk ve ergenlik döneminde, bu bölge urla olgunlaşır. Noral bağlantılar güçlenirken, aynı zamanda sinaptik pruning kullanılmayan sinapsların azalması) süreci de devam eder. Bu, ergenlerin düşünsel esneklik kazanmasına ve soyut düşünme yeteneklerinin gelişmesini sağlar.

SOSYAL İLİŞKİLER VE DAVRANIŞ KONTROLÜ

Prefrontal korteksin gelişimi, ergenlerin sosyal ilişkilerde daha etkili olmalarını sağlar. Bu dönemde, bireyler sosyal normları ve empatiyi daha iyi anlama yeteneği kazanır. Ayrıca, duygusal düzenleme ve dürtü kontrolü gibi beceriler de güçlenir. Bu durum, ergenlerin daha sağlıklı sosyal etkileşimler geliştirmelerine yardımcı olur.

AMYGDALA VE DUYGUSAL TEPKİLER

Duygusal Aktivasyon
Amygdala, duygusal tepkilerin merkezi bir düzenleyicisidir. Ergenlik döneminde amygdala'nın aktivitesi artar, bu da ergenlerin duygusal dalgalanmalara ve tepkilerin yoğunlaşmasına yol açar. Örneğin, stresli veya heyecan verici durumlara verilen tepkiler daha belirgin hale gelir. Bu durum, ergenlerin hem olumlu hem de olumsuz duygusal deneyimlerini etkileyebilir.

DAVRANIŞSAL SONUÇLAR

Amygdala'nın artan aktivasyonu, risk alma davranışlan üzerinde etkili olabilir. Duygusal tepkilerin yoğunluğu, ergenlerin mantıklı kararlar vermesini zorlaştırabilir.

Sonuç olarak, sosyal durumlarda daha fazla risk alma ve ani tepkiler verme eğilimi pörülebilir.

RİSK ALMA DAVRANIŞLARI Sosyal Baskılar ve Kimlik Gelişimi Bağımsızlık Arayışı

Ergenlik, bireylerin kimliklerini bulma ve bağımsızlık arayışında olduğu Bu süreç, sosyal baskılarla birlikte şeklenir. Ergenler, sosyal kabul ve ar gruplarından onay almak için daha farla risk alma eğiliminde olabilirler. beyinlerinin ödül merkezlerinin (özellikle ventral tegmental alan) daha ak gelmesi ile ilişkilidir.

NÖROFİZYOLOJİK ETKİLER

Sosyal kabul arayında, ergenlerin duygusal tepkileri ve sosyal etkileşimle yoğun hale gelir. Bu süreç, amygdala ve prefrontal korteks arasındaki ba henüz tam olgunlaşmamış olmasından kaynaklanabilir. Bu durum, ergen verme süreçlerinde mannkh düşünmeyi zorlaştırabilir ve daha fazla risk neden olabilir.

Davranışsal Sonuçlar

Risk alma davranışları, hem olumlu hem de olumsuz sonuçlar doğurabilir. Olumlu sonuçlar arasında yeni deneyimlerin kazanılması yer alırken, olumsuz sonuçlar araunda zararlı alışkanlıklarım gelişimi veya tehlikeli durumlarla karşılaşma riski bulunur. Bu nedenle, ergenlik döneminde sağlıkh risk alma davranışlarını teşvik etmek ve olumsuz durumlanın önüne geçmek için aile ve eğitimcilerin destekleyici rolleri önemlidir.

Çocuk Gelişimi Uzm. Merve ÖZDEMİR