Maymun Çiçeği Hastalığı (Monkeypox), bir virüs tarafından yayılan, insanlarda ve hayvanlarda görülen bir hastalıktır. Bu hastalığa neden olan virüs, Poxviridae ailesinden Orthopoxvirus cinsine aittir, belirtileri arasında  Ateş, Baş ağrısı, Kas ağrıları, Yorgunluk Lenf bezlerinin şişmesi ve döküntü var...Bu küresel salgın sırasında, virüs genellikle Afrika dışında daha hafif bir seyir göstermiştir ve ölüm oranı düşük olmuştur. Virüs, insanlara genellikle enfekte hayvanlarla temas yoluyla bulaşmakla birlikte, son küresel salgında insandan insana bulaşmanın daha yaygın olduğu görülmüştür.

Maymun Çiçeği Hastalığı Nedir?

Maymun Çiçeği Hastalığı (Monkeypox), bir virüs tarafından yayılan, insanlarda ve hayvanlarda görülen bir hastalıktır. Bu hastalığa neden olan virüs, Poxviridae ailesinden Orthopoxvirus cinsine aittir ve maymunlarda ilk kez keşfedildiği için bu adla anılmaktadır. Ancak, insanlara bulaşma vakaları da mevcuttur.

Maymun Çiçeği Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Maymun Çiçeği Hastalığı'nın belirtileri genellikle enfeksiyondan 5-21 gün sonra ortaya çıkar ve iki aşamada kendini gösterir:

- Ateş
- Baş ağrısı
- Kas ağrıları
- Yorgunluk
- Lenf bezlerinin şişmesi (diğer çiçek hastalıklarından ayıran en önemli özellik)
- Döküntü ve kabarcıklar (genellikle yüzde başlar ve vücudun diğer bölgelerine yayılır)

1. İlk Belirtiler (Prodromal Dönem):
- Ateş: Genellikle hastalığın ilk belirtisidir.
- Baş ağrısı: Şiddetli ve yaygın bir baş ağrısı olabilir.
- Kas ağrıları: Vücutta genel bir ağrı hissedilir.
- Sırt ağrısı
- Yorgunluk: Aşırı bitkinlik ve halsizlik yaşanır.
- Lenf bezlerinde şişlik (lenfadenopati): Bu belirti, maymun çiçeği hastalığını diğer çiçek hastalıklarından ayıran en önemli farktır.

2. Döküntü Dönemi:
Döküntüler: Ateş başladıktan 1-3 gün sonra ciltte döküntüler başlar. Genellikle yüzde başlar, ardından avuç içleri, ayak tabanları, ağız içi, cinsel organlar ve göz çevresi gibi vücudun diğer bölgelerine yayılır.
Kabarcıklar ve yaralar: Döküntüler zamanla içi sıvı dolu kabarcıklara dönüşür, kabarcıklar daha sonra kurur ve kabuklanır. Bu süreç 2-4 hafta sürebilir. Döküntüler iyileştikçe ciltte izler kalabilir. Hastalık genellikle hafif geçer, ancak bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde daha ciddi seyredebilmektedir.

Maymun Çiçeği öldürür mü?

Maymun Çiçeği Hastalığı genellikle hafif seyirli bir hastalıktır ve çoğu kişi tedaviye ihtiyaç duymadan iyileşir. Ancak, bazı vakalarda özellikle bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde, çocuklarda ve altta yatan başka sağlık sorunları olan kişilerde hastalık daha ciddi seyredebilir ve komplikasyonlara yol açabilir. Ciddi vakalarda ölüm riski de vardır, ancak bu nadirdir.

Maymun Çiçeği'nin farklı coğrafi bölgelerde görülen iki ana tipi vardır:

Batı Afrika Tipi: Genellikle daha hafif bir formdur ve ölüm oranı %1 civarındadır.
Kongo Havzası (Orta Afrika) Tipi: Daha ciddi bir form olup, ölüm oranı %10'a kadar çıkabilir.

Bu oranlar, tıbbi bakımın sınırlı olduğu yerlerde daha yüksek olabilir. Ancak, hastalığın yaygın olarak görüldüğü bölgelerde sağlık hizmetlerine erişim ve erken teşhis ile ölüm riski azaltılabilir.

Maymun Çiçeği hangi ülkelerde görüldü?

Maymun Çiçeği Hastalığı, ilk olarak Afrika'nın bazı bölgelerinde tespit edilmiştir, ancak son yıllarda dünyanın farklı bölgelerinde de vakalar görülmeye başlamıştır. Maymun çiçeği özellikle Batı ve Orta Afrika'da endemiktir. Ancak 2022'deki küresel salgın sırasında, bu hastalık Afrika dışındaki birçok ülkede de görülmüştür.

Maymun Çiçeği Görülen Ülkeler:
- Afrika:
- Nijerya
- Kongo Demokratik Cumhuriyeti
- Kamerun
- Gabon
- Orta Afrika Cumhuriyeti
- Gana (hayvanlarda tespit edilmiştir)
- Fildişi Sahili

2022 Küresel Salgınında Görülen Ülkeler:
Salgın sırasında Afrika dışındaki ülkelerde de yaygın olarak vakalar bildirilmiştir. Aşağıdaki ülkeler, Afrika dışında maymun çiçeği vakalarının raporlandığı başlıca ülkelerdir:

- Birleşik Krallık
- İspanya
- Portekiz
- Fransa
- Almanya
- İtalya
- Belçika
- Hollanda
- ABD
- Kanada
- Avustralya
- Brezilya
- İsrail
- İsviçre
- Birleşik Arap Emirlikleri
- Türkiye (2022'de birkaç vaka rapor edilmiştir)

Maymun Çiçeği hastalığı Türkiye'de var mı?

Maymun Çiçeği Hastalığı Türkiye'de de tespit edilmiştir. 2022 yılında, dünya genelinde birçok ülkede görülen maymun çiçeği vakalarının ardından Türkiye'de de bazı vakalar rapor edilmiştir. Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı, bu vakaları doğrulamış ve gerekli önlemleri almıştır. Ancak, bu vakalar genellikle izole olmuş ve toplum genelinde yaygın bir salgına dönüşmemiştir.

Türkiye'de maymun çiçeği vakaları görüldüğünde, sağlık otoriteleri tarafından enfekte kişiler izole edilmiş, temaslılar takip edilmiş ve kamuoyuna hastalık hakkında bilgilendirmeler yapılmıştır. Vakaların çoğu hafif geçirilmiş, ciddi komplikasyonlar nadir görülmüştür.

Sağlık Bakanlığı, hastalığın yayılmasını önlemek için hızlı bir şekilde müdahale etmiş ve uluslararası rehberler doğrultusunda gerekli tedbirleri almıştır.

Maymun Çiçeği hastalığı nasıl bulaşır? Nasıl korunmmalı?

Maymun Çiçeği Hastalığı, insandan insana ve hayvandan insana bulaşabilen bir virüs hastalığıdır. Bulaşma yolları ve korunma yöntemleri şu şekildedir:

Bulaşma Yolları:

Doğrudan Cilt Teması:

Enfekte kişilerin cilt döküntüleri, kabarcıkları veya yaralarıyla doğrudan temas maymun çiçeği virüsünü bulaştırabilir. Ayrıca bu döküntülerin bulaştığı eşyalar (kıyafet, yatak takımları, havlu gibi) da bulaşmaya neden olabilir.

Solunum Yoluyla:

Yakın temas sırasında enfekte kişinin öksürmesi, hapşırması veya konuşmasıyla yayılan solunum damlacıkları yoluyla bulaşabilir. Uzun süreli ve yakın temas gereklidir, bu nedenle hane içi veya sağlık çalışanları arasında yayılma riski daha yüksektir.

Vücut Sıvıları ile Temas:

Enfekte bir kişinin kanı, tükürüğü, meni veya diğer vücut sıvılarıyla doğrudan temas bulaşmaya yol açabilir.

Enfekte Hayvanlarla Temas:

Vahşi hayvanlarla (özellikle kemirgenler ve maymunlar gibi) doğrudan temas veya bu hayvanların etlerinin tüketilmesi virüsün bulaşmasına neden olabilir.

Maymun Çiçeği'nde Korunma Yolları:

Temastan Kaçınma:
Enfekte kişilerle veya hastalık belirtileri gösteren hayvanlarla temastan kaçınmak, bulaşma riskini azaltmanın en etkili yollarından biridir.

Cilt lezyonları olan kişilerle fiziksel teması sınırlandırmak önemlidir.

Kişisel Hijyen:

Eller sık sık su ve sabunla yıkanmalı ya da alkol bazlı el dezenfektanı kullanılmalıdır.

Enfekte kişilerle veya temas etmiş olabilecek eşyalarla temas ettikten sonra eller mutlaka yıkanmalıdır.

Solunum Koruması:

Enfekte kişiyle aynı ortamda uzun süre bulunulacaksa maske takmak ve havalandırması iyi olan ortamlarda bulunmak gereklidir. Solunum damlacıklarıyla bulaşma riskini azaltmak için hastalardan mümkün olduğunca uzak durulmalıdır.

Eşyaların ve Ortamların Dezenfeksiyonu:

Enfekte kişilerin kıyafetleri, yatak takımları ve kişisel eşyaları iyice temizlenmelidir. Bu eşyalarla doğrudan temas etmekten kaçınılmalıdır.

Hayvanlarla Temasa Dikkat:

Hastalık riski taşıyan bölgelerde vahşi hayvanlarla temas edilmemeli ve bu hayvanların etleri tüketilmemelidir.

Maymun Çiçeği hastalığının aşısı var mı? Tedavisi nasıldır?

Maymun Çiçeği Hastalığı için aşılar mevcuttur. Bu aşılar, öncelikle çiçek hastalığına karşı geliştirilen aşılardır, çünkü iki hastalık da aynı virüs ailesine aittir ve benzer özellikler gösterir. Çiçek hastalığına karşı geliştirilen aşılar, maymun çiçeği virüsüne karşı da etkili olabilir. Riskli bölgelerde ya da mesleklerde çalışan kişiler için bu aşılar korunma sağlamak amacıyla kullanılabilir.

Ne Yapmalı?

Maymun çiçeği belirtileri (ateş, baş ağrısı, döküntüler) gösteren biriyle temas ettiyseniz veya hastalık belirtileri göstermeye başladıysanız, derhal bir sağlık profesyoneline başvurmanız, enfeksiyon riskini azaltmak için izolasyona girmeyi düşünmeniz önemlidir.

Maymun Çiçeği Aşıları

Çiçek Aşısı (Smallpox Vaccine): Çiçek hastalığına karşı geliştirilen aşılar, maymun çiçeği virüsüne karşı da %85 oranında koruma sağlayabilir. Çiçek hastalığı aşısı, maymun çiçeği salgınlarında kullanılabilir.

Yeni Nesil Aşılar: Maymun çiçeği virüsüne özel olarak geliştirilen ve onaylanan yeni nesil aşılar da bulunmaktadır. Örneğin, JYNNEOS (diğer adıyla Imvamune veya Imvanex), Batı ülkelerinde maymun çiçeğine karşı kullanım için onaylanmış bir aşıdır.

Maymun Çiçeği Tedavisi

Maymun çiçeği hastalığı genellikle destekleyici tedavi ile kendiliğinden iyileşir. Bununla birlikte, hastalığın ciddiyetine göre spesifik tedavi yöntemleri uygulanabilir. Tedavi seçenekleri şunlardır:

Destekleyici Tedavi:

Ateş, ağrı ve rahatsızlık gibi belirtilerin hafifletilmesi için ağrı kesici ve ateş düşürücüler kullanılabilir.
Ciltteki döküntüler ve lezyonlar için antiseptik bakım yapılmalı, ikincil enfeksiyonlardan korunmalıdır.
Antiviral İlaçlar:

Tecovirimat (TPOXX): Bu ilaç, poxvirüs ailesine karşı etkili olan bir antiviral ilaçtır ve maymun çiçeği tedavisinde kullanılmaktadır. Özellikle bağışıklık sistemi zayıf kişilerde ciddi vakalarda kullanılabilir.
Brincidofovir ve Cidofovir: Bu antiviral ilaçlar da maymun çiçeği virüsü ile mücadelede kullanılabilir, ancak genellikle nadir ve ciddi vakalar için uygulanır.
İzole ve Karantina:

Enfekte kişiler, virüsün yayılmasını önlemek için izole edilmeli ve yakın temastan kaçınılmalıdır.

Kimler Aşı Olmalı?

Sağlık çalışanları ve virüsle yüksek riskli temasta bulunan kişiler için aşı önerilmektedir.
Maymun çiçeği salgını olan bölgelerde yaşayanlar veya bu bölgelere seyahat edenler, aşılamadan yararlanabilir. Hastalığın bulaşma riskini azaltmak için erken teşhis, izolasyon ve uygun bakım önemlidir. Aşılar, özellikle virüsün yayılmasını önlemek için önemli bir koruma sağlar.