Prof. Dr. Tarhan: Egonuzu tatmin etmek için topluma zarar veremezsiniz

İnternet dizileri gün geçtikçe daha da popüler olurken aklımıza takılan bir sorunun yanıtını aramaya koyulduk. Denetlenmeyen internet ya izleyiciye zarar verirse? “İzleyici bilinçlenmeli” diyen Psikiyatri ve Nöropsikoloji Uzmanı Prof. Dr. Nevzat Tarhan bu işi yapanları uyardı:

Sanat insan içindir. İnsanların kendi egolarını tatmin etmek için sanat yapması narsistliktir. Fark ettiniz mi? Son zamanlarda yayıncılık anlayışında ciddi bir değişim var. Gelişen teknoloji özellikle dizi ve sinema sektöründeki sorunlara kökten bir çözüm getirecek gibi görünüyor. Amatör yapımcılar bir yandan Vlog denilen Youtube kanalları öte yandan IPTV gibi platformlar ve internette yayınlanmaya başlayan diziler… ABD ve İngiltere gibi ülkelerde birkaç yıldır yayılan bu yeni düzen sonunda Türkiye’de de uygulanmaya başladı. Buraya kadar her şey iyi, güzel. Ancak kafamızı kurcalayan bir soru var: TV dizileri RTÜK tarafından kontrol ediliyor, peki internet yayınlarını kim denetleyecek? Sektör açısından faydalı bu girişimler özellikle gününün büyük çoğunu internet başında geçiren gençler için bir tehdit oluşturur mu? Bunun önüne nasıl geçeceğiz? İşte bu soruların cevabını Üsküdar Üniversitesi Rektörü Psikiyatri ve Nöropsikoloji alanında uzman Prof. Dr. Nevzat Tarhan değerlendirdi.  

Bu işin sonuçları ciddi olabilir

Yayıncılık alanındaki değişim ve bunun gençler üzerindeki etkilerine kafa yorarken konuyu işin uzmanına danışmak istedik ve Psikiyatri ve Nöropsikoloji Uzmanı Prof. Dr. Nevzat Tarhan’ın kapısını çaldık. Sonuçlar hakkında konuşmadan önce genel bir değerlendirme yapan Tarhan “İnternetin özgür ortamında her türlü sıra dışı içerik yayınlanabiliyor. Bu tarz sosyal sınırların olmadığı, etik sınırların konmadığı, şiddet, cinsel şiddet ve benzeri insan ilişkilerinde sosyal normları bozabilecek içerikler, özellikle erken ergenlik döneminde kişilik gelişiminde çok ciddi, olumsuz sonuçlara neden olabilir. 10-15 yaşlarında bedensel gelişim hızlı ancak ruhsal gelişim buna paralel değil. Çocuklar ruhsal erginliğe erişmedikleri için bu yaşlardaki genç kendine şu üç soruyu sorar: Ben kimim, nereye yönelmeliyim ve niçin? Bu soruları sorarken dizilerdeki roller, sosyal medyadaki fenomenler rol modeller olarak karşılarına çıkabilir. Eğlence amaçlı yapılan bu yayınlar çocukların yanlış rol modellerin peşine düşüp hata yapmasına neden olabilir” diyerek söze başladı ve devam etti:

“Erken ergenlik döneminde gençler rol model aldıkları kişilerden yola çıkarak kendilerine modelleme yapabilir. Vitrinin bir görünen kısmı bir de görünmeyen kısmı var. Çocuk yalnızca görünen kısmını alır: sevimli, şımarık davranışlar, kolay zevkler, sigara, alkol, uyuşturucu gibi bağımlılıklar, aile bağlarına önem vermeyen, karşı tarafın özeline saygı duymayan bireyler… Bunları gördüklerinde neden-sonuç ilişkisinden çok davranışı birebir özümseyebilir. Psikiyatristler olarak biz  ‘takıntılı aşık’ denilen, sevdiğini öldürmeye kadar işi götürebilen hastalarla çok fazla karşılaşıyoruz. Böyle bir karakterin modellendiğini, en azından onun davranışlarını içselleştirdiğini düşünün… O çocuk okulunda bir kişiye aynı duyguları besleyebilir. Lisede aşık olan bir gencin önünde böyle bir rol model olduğunu düşünün. Bu ciddi sorunlara neden olabiliyor.”

Çocuklarınızı Yargılamayın

Sözlerine ebeveynlere bazı önerilerde bulunarak devam eden Prof. Dr. Tarhan “Bu noktada ebeveynlere bazı görevler düşüyor. Eğer anne-baba gözetimi varsa çocuk bu diziyi seyretse bile dizide işlenen bu tarz zararlı içerikler evde konuşulur. Biz bu yönteme ‘yanlışı ve doğruyu konuşma yöntemi’ diyoruz. Böyle bir durumda da anne-babanın, çocuğuna medyada ve internette gördüğü karakterlerin gerçek olmadığını, izlediği ilişkilerin kurmaca olduğunu çocuğuna anlatması gerekir. Eğer ebeveyn gözetimi ya da çocuğun danışabileceği kimse yoksa bu tarz yapımlar çocuğu daha çok etkiler.

Çocuğu gözlemlemez ve doğruları ona anlatmazsak, eğitim hayatından tutun da kişisel gelişimine kadar ciddi zararlar verebiliriz” şeklinde konuştu ve ekledi: Şimdinin ebeveynler, özellikle ergenlik çağında çocuğu olanlar, 20 sene önceki anne-babalardan çok daha fazla dikkatli olmalı, çocuklarına iki misli zaman ayırmalı. Ancak bu nasihat, konferans ya da vaaz verme şeklinde olmamalı. Yanlışı konuşma yöntemi ile çocuklarının yaşadıkları olayları irdelemeliler. Oturup çocuklarıyla neyin doğru neyin yanlış olduğunu konuşmalı, onlara hayatı öğretmeliler.

Ebeveynin vazifesi çocuğunu mutlu etmek değil ona hayatı öğretebilmektir. Onları hayata hazırlayabilmek için muhtemel risklerin konuşulması ve en önemlisi çocuğun fikirlerinin dinlenmesi gerekir. Eğer böyle bir sohbet ortamı oluşturulabilirse bu tarz olaylar zarar vermek şöyle dursun kazanıma dönüştürülebilir. Bir de eğer ebeveynler çocuklarını bu tarz yapımlardan ya da bilgisayar bağımlılığından uzak tutmak istiyorlarsa önce evlerinde sıcak bir ortam oluşturmalılar. Çocuk eğer evinde huzuru bulursa mutluluğu sanal dünyalarda aramaz. Evi mahkeme salonuna çevirmemeliler, çocuklar yargılandıklarını hissederlerse evde olmak istemezler, susarlar ve gizli gizli başka bir dünyada yaşamaya başlarlar. Yetişkinler kendileri bu tarz yapımları takip ediyor olabilir ama o zaman da durumu uygun bir dille çocuğuna anlatmalı, neden kendisinin izleyebileceğini kendisinin izleyemeyeceğini açıklamalıdır.

Sanatçı etik kuralları korumalı

Gençlerin psikolojik sağlığının ve toplumsal normların korunması konusunda sanatçılara da görev düştüğünü vurgulayan Prof. Dr. Tarhan şunları kaydetti: Sanat insan içindir. Eğer ‘sanat sanat içindir’ düsturuyla hareket edip birine zarar veriyorsanız bu çok yanlış olur. Birine zarar vermek sanat olmamalı, sanat güzeli aşılamalı bana kalırsa. Sanatı hoyratça icra etmemek, etik sınırlarını korumak gerekiyor. Bu etiği de o meslek sahipleri kendileri belirlemeli. İnsanların kendi egolarını tatmin etmek için sanat yapması narsistik bir harekettir. Narsizm de bir mesleki düşünce bozukluğudur. Bu tarz şeyler yapılacaksa bile 18 yaşının altındaki insanların bu yayınlara ulaşamadığından emin olmak gerekiyor.

STAR
ÜHA