Ruslar ve Suriyelileri tarih ve evlilik birbirine bağlıyor

Suriye'de yaklaşık 20 bin evli Rus kadını yaşıyor. Ruslar ve Suriyelileri tarih ve evlilik birbirine bağlıyor.

Suriye'de yaklaşık 20 bin evli Rus kadını yaşıyor.  Ruslar ve Suriyelileri tarih ve evlilik birbirine bağlıyor.

Bu, 1960'lardan başlayarak Sovyet sınıfları ve yurtlarında genç elitlerini birbiriyle kaynaştıran bir Soğuk Savaş ittifakından günümüze kalan insani miras. Bu sıra dışı diaspora, Rusya ile Suriye arasındaki çok yönlü ilişkinin derinliklerine bakmamızı sağlıyor. Moskova, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'ı gözden çıkarmaya yanaşmıyor. Rusya'nın, Suriye'de, yılda 700 milyon doları bulan silah satışları ve eski Sovyetler Birliği toprakları dışındaki son askeri üssünün bulunduğu küçük Akdeniz limanı dâhil stratejik çıkarları var. Ama bir de, 50 yıl önce genç insanların üniversitelerde tanışmasıyla şekillenmeye başlayan sosyal bağların harekete geçirdiği insani etken var. Suriye'de hangi bakanlığa ya da şirket merkezine girseniz, muhakkak yirmili yaşlarını Rusya'da geçirmiş insanlarla karşılaşırsınız, bunların çoğu Rusya'dan evli dönmüş ve çocuklarını Rusça konuşulan ev düzeninde yetiştirmiştir. Kısa süre öncesine değin Lazkiye'deki evinden, ülkelerinden uzakta yaşayan Ruslarla ilgili bir örgütü yönetmiş olan Nina Sergeyeva, "Suriyeli elitlerle evli Rusların bir miktar nüfuzu vardır, ama bu yumuşak bir nüfuzdur. Suriyeli seçkin erkeklerin yönelimi hep Rusya'yadır" diyor. Suriye'deki çatışmalara diplomatik çözüm bulunamazken Rus hükümet yetkililerinin tahminlerine göre bu ülkede çoğu kadın ve çocuk 30 bin Rus vatandaşı yaşıyor. Moskova'daki Ortadoğu uzmanı siyasi analistlerden Yelena Suponina, "Lübnan ve Filistin'den son tahliye tecrübelerine dayanarak söyleyebilirim ki, böyle durumlarda her zaman sorun çıkar" diyor ve şu uyarıyı yapıyor: "O zaman yüzlerce kişi tahliye edilmişti. Şimdiki gibi binlerce, hatta on binlerce kişi söz konusu bile değildi. Rusları Suriye'den tahliye görevi yüz kat beter olacaktır." Suriye'deki Rus nüfusu, sosyalist Baas Partisi'nin iktidara geldiği 1963 yılında başlayan bir deneye dayanıyor. Sovyetler Asya, Afrika, Latin Amerika'nın en iyi öğrencilerine eğitim sağlıyordu, onları çalışma ekipleri ve "dostluk akşamları"nda Sovyet sınıf arkadaşlarıyla kaynaştırıyordu. Amaç, küresel çapta Sovyet yanlısı entelektüel elit oluşturmaktı ve ilk meyvesi nikâhlar oldu. Genç kadınlar doktorlar, profesörler ve yetkililerin eşleri olarak Suriye'ye göç etti. Afrika'daki Rus nüfusuyla ilgili geniş kapsamlı çalışmaları olan tarihçi Natalya Krylova, "Sovyet tarafı onlara elveda dedi ve kayıplar olarak gözden çıkardı" diyor. Mülakat yapılan çiftler, Sovyetler'deki öğrenciler arasında en yaygın olarak Suriyelilerin Ruslarla evlendiklerini ve bunun tek sebebinin jeopolitik olmadığını anlatıyor. Suriyeli erkeklerin çoğu Rusya'da geçirdikleri zamanda kendilerini gerçekten dönüşmüş hissetmişti. Üstelik Ruslarla evlenerek Ortadoğu'daki başlık parası ödeme geleneğinden de kurtulmuşlardı. Eşi Nadezhda ile 1971'de Moskova'da bir parkta tanışmış olan Mahmud El Hamza, "Suriyeli bir kadınla evlenmek için evin olması gerekir, üstüne para ödersin ve altın satın alırsın, Rus bir kadınla evlenmek içinse nikâh yüzüğü yeter" diyor. Sovyet kadınlarının da Suriyeli erkeklerin peşinde koşmak için kendi sebepleri vardı: Rus erkeklerinin tersine içki içmiyorlardı ve Baas Partisi'nin Komünist Partisi'yle bağları sayesinde Sovyetler Birliği'nin içinde ve dışında serbestçe seyahat edebiliyorlardı. Sovyetlerin yıkılmasının ardından genç kadınların ekonomik kaostan çıkış yolu aramasıyla yeni bir evlilik dalgası daha geldi. Suriyeli işadamı Va'el ile 2000'de evlenen ve kocasıyla birlikte Moskova'da yaşayan Roksana Dzhenid, "Tüm dünya duysun: Rus erkekleri, hepsi değilse bile yarısından çoğu jigolodur" diyor. Bu evlilikten kocasının da kârlı çıktığını, Suriyeli bir gelinin getireceği sıkı aile bağlarından kaçtığını belirtiyor. Dzhenid, "Kavga çıkarsa Rus kadını ne yapar? Ağlar. En fazla bir arkadaşına gidip kocasını şikâyet eder. Peki ya Arap kadını ne yapar? Bütün akrabalarını bir a raya t oplar. G ecenin k öründe kayınvalide ve görümcesine koşup bağırmaya başlayabilir" diyor. Yarım asırlık halklararası evliliklerden sonra en çetrefil konulardan biri, kim Rus kim değil, bu ayrımı (tabii eğer varsa) yapabilmek. Suriye liman kenti Tartus'ta yaşayan Svetlana N. Zaitseva, o zamanlar adı Leningrad olan St. Petersburg'da aynı yurtta kaldığı dilbilim öğrencisi kocasıyla tanıştığında 19 yaşındaymış. Şimdi üç çocuk annesi ve dört torun ninesi olan 62 yaşındaki Zaitseva, çatışmaların bir süre sonra biteceğini umut ediyor. Savaş boyutuna varsa bile sonuna kadar Suriye'de kalmayı tercih edeceğini belirtiyor. "Aksi olmaz. Biz buranın bir parçası haline geldik. Suriye vatandaşı olan çocuklarımız burada, torunlarımız burada. Buradaki her şey bizim" diyor. THE NEW YORK TIMES