Sanat Eleştirmeni Güvercinler ve İnsan Psikolojisi(1)
Dr. Cengiz Demirsoy/ Uzman Psikolog
* * *
Psikolog ve psikiyatrların, - belki de hepimizin - sık karşılaştığı bir sorudur: İnsan bu yaştan sonra değişir mi? Daha geçenlerde bir danışanım da bana sordu:"Bu yaşa gelmişim, değişilir mi?" Hem de henüz daha 25 yaşında biriydi!
Peki şimdi insanları bırakıp, aynı soruyu güvercinler için soralım: Bir güvercin değişir mi? Hatta soruyu daha da spesifik bir hale getirelim: Bu yaşa kadar sanattan nasibini almamış bir güvercin, sanattan anlar hale gelebilir mi?
* * *
1995 yılında, Tokyo'daki Keio Üniversitesi'nden Shigeru Watanabe ve arkadaşları bir araştırma başlattı. Araştırma sorusu şuydu: Acaba güvercinlere, sanat eserlerini ayırt etmek öğretilebilir mi? Zihinlerinde bu soruyla, Watanabe ve arkadaşları güvercinler üzerinde çalışmaya başladı.
Watanabe, çalışmada yer alan güvercinlerden biriyle poz verirken.
İlkin, ellerindeki güvercinleri 2 gruba ayırdılar ve her iki gruba da, kübist ve empresyonist akımdan ünlü ressamların çeşitli resimlerini gösterdiler. Güvercinler, gagalama alışkanlığı olan canlılardır; karşılarına çıkan hemen her şeyi gagalarlar. Onlara gösterilen resimlere de aynı şeyi yaptılar; çıkan her resmi gagaladılar. Yalnız, araştırmacılar şöyle bir yol tuttular: Birinci gruptakilere, kübist resimleri, örneğin Picasso'nun resimlerini gagaladıklarında yiyecek (buğday tanesi) verdiler, empresyonist akıma ait resimleri gagaladıklarında ise hiçbir şey vermediler. İkinci gruptakilere ise tam tersini uyguladılar; bu güvercinlere empresyonist resimleri, örneğin Monet'nin resimlerini gagaladıklarında yiyecek verdiler, kübist akıma ait resimleri gagaladıklarında ise yiyecek vermediler.
Yani, bu çalışma sonucunda, güvercinler, gösterilen tablolar arasında, Picasso ve Monet'in tablolarını ayırt etmeyi öğrendiler.
Ama, daha sonra ilginç başka şeyler de gerçekleşti. Birincisi, güvercinler sadece eğitim sırasında kendilerine gösterilen tabloları ayırt etmekle kalmayıp, hiç karşılaşmadıkları Picasso ve Monet tablolarını da ayırt edebilir hale geldiler!! Ve şimdi ikinci ve daha şaşırtıcı sonuç geliyor: Güvercinlere, şimdiye kadar hiç görmedikleri Picasso ve Monet dışındaki diğer kübist ve empresyonist ressamların tabloları sunulduğunda, bunları da ayırt etmeyi başardılar!!!
Sonuç: Şimdiye kadarki yaşamlarında, ne Picasso'nun P'sini ne Monet'nin M'sini işitmemiş, kübizm veya empresyonizm ile hiçbir ilişkisi olmamış, yani sanattan hiç nasiplenmemiş güvercinler, bunları ayırt etmeyi öğrendiler.
Peki, bunlar çok güzel, çok şaşırtıcı, ama tüm bunların insan psikolojisi ile nasıl bir ilgisi olabilir ki?
Kaynak: Watanabe, S., Sakamoto, J., & Wakita, M.: "Pigeon's discrimination of paintings by Monet and Picasso", Journal of the Experimental Analysis of Behavior 63 (1995), pp. 165-174.
Güvercinler ve sanat... Tamam, güvercinler güzel canlılar, sevimli hayvanlar.. Ama, o kadar. Güvercinlerin sanatla nasıl bir ilgisi olabilir ki? Onlar, gökyüzünün güzelliklerine bizden daha çok vakıf olabilirler belki, ama ya sanat? Yo, o kadar da değil!
Peki güvercinler ile insan psikolojisi arasında bir ilişki-benzeşim kurulabilir mi? Bu, iyice çizmeyi aşmak olurdu herhalde.* * *
Psikolog ve psikiyatrların, - belki de hepimizin - sık karşılaştığı bir sorudur: İnsan bu yaştan sonra değişir mi? Daha geçenlerde bir danışanım da bana sordu:"Bu yaşa gelmişim, değişilir mi?" Hem de henüz daha 25 yaşında biriydi!
Peki şimdi insanları bırakıp, aynı soruyu güvercinler için soralım: Bir güvercin değişir mi? Hatta soruyu daha da spesifik bir hale getirelim: Bu yaşa kadar sanattan nasibini almamış bir güvercin, sanattan anlar hale gelebilir mi?
* * *
1995 yılında, Tokyo'daki Keio Üniversitesi'nden Shigeru Watanabe ve arkadaşları bir araştırma başlattı. Araştırma sorusu şuydu: Acaba güvercinlere, sanat eserlerini ayırt etmek öğretilebilir mi? Zihinlerinde bu soruyla, Watanabe ve arkadaşları güvercinler üzerinde çalışmaya başladı.
Watanabe, çalışmada yer alan güvercinlerden biriyle poz verirken.
İlkin, ellerindeki güvercinleri 2 gruba ayırdılar ve her iki gruba da, kübist ve empresyonist akımdan ünlü ressamların çeşitli resimlerini gösterdiler. Güvercinler, gagalama alışkanlığı olan canlılardır; karşılarına çıkan hemen her şeyi gagalarlar. Onlara gösterilen resimlere de aynı şeyi yaptılar; çıkan her resmi gagaladılar. Yalnız, araştırmacılar şöyle bir yol tuttular: Birinci gruptakilere, kübist resimleri, örneğin Picasso'nun resimlerini gagaladıklarında yiyecek (buğday tanesi) verdiler, empresyonist akıma ait resimleri gagaladıklarında ise hiçbir şey vermediler. İkinci gruptakilere ise tam tersini uyguladılar; bu güvercinlere empresyonist resimleri, örneğin Monet'nin resimlerini gagaladıklarında yiyecek verdiler, kübist akıma ait resimleri gagaladıklarında ise yiyecek vermediler.
Picasso'nun resmini deyreden bir güvercin.
Bu uygulamayı bir süre yürüttüler ve sonra bir ara verdiler. Bu aranın ardından güvercinlere resimleri tekrar gösterdiler. Ama bu sefer, yiyecek verme veya vermeme gibi bir durum yoktu. Güvercinlere, çalışmanın ilk bölümündeki Picasso'nun kübist ve Monet'nin empresyonist resimlerini tekrar ve karışık olarak sadece resimleri gösterdiler ve hangilerini gagalayıp hangilerini gagalamadıklarına baktılar. Şöyle bir durum ortaya çıktı. Birinci gruptakiler, sadece Picasso'nun resimlerine uzanıp gagalarken, Monet'nin resimleri karşısında hareketsiz kaldılar. İkinci gruptakilerde ise tam tersi bir sonuç gerçekleşti; bu güvercinler Picasso'nun resimleri karşısında tepkisiz kalırken, Monet'nin tablolarıyla karşılaştıklarında resme uzanıp gaga vurdular.Yani, bu çalışma sonucunda, güvercinler, gösterilen tablolar arasında, Picasso ve Monet'in tablolarını ayırt etmeyi öğrendiler.
Ama, daha sonra ilginç başka şeyler de gerçekleşti. Birincisi, güvercinler sadece eğitim sırasında kendilerine gösterilen tabloları ayırt etmekle kalmayıp, hiç karşılaşmadıkları Picasso ve Monet tablolarını da ayırt edebilir hale geldiler!! Ve şimdi ikinci ve daha şaşırtıcı sonuç geliyor: Güvercinlere, şimdiye kadar hiç görmedikleri Picasso ve Monet dışındaki diğer kübist ve empresyonist ressamların tabloları sunulduğunda, bunları da ayırt etmeyi başardılar!!!
Sonuç: Şimdiye kadarki yaşamlarında, ne Picasso'nun P'sini ne Monet'nin M'sini işitmemiş, kübizm veya empresyonizm ile hiçbir ilişkisi olmamış, yani sanattan hiç nasiplenmemiş güvercinler, bunları ayırt etmeyi öğrendiler.
Peki, bunlar çok güzel, çok şaşırtıcı, ama tüm bunların insan psikolojisi ile nasıl bir ilgisi olabilir ki?
Kaynak: Watanabe, S., Sakamoto, J., & Wakita, M.: "Pigeon's discrimination of paintings by Monet and Picasso", Journal of the Experimental Analysis of Behavior 63 (1995), pp. 165-174.
Paylaş
Yazar: Zeynep GÜÇLÜCAN
Görüntülenme:Yayınlanma Tarihi:24 Eylül 2008
İlgili İçerikler
Köşe Yazarları
Sosyal Sorumluluk Projeleri
Kategori Bulutu
Psikiyatri AFAZİ Tüp Bebek Alkol Bağımlılığı Otizm Saç Dökülmesi Esrar Bağımlılığı Alzheimer Bebek Gelişimi Kokain Bağımlılığı Baş Ağrıları Stres Kumar Bağımlılığı Demans Depresyon Sanal Bağımlılık Migren Alerji Opiat Bağımlılığı Parkinson Kadın Hastalıkları Sigara Bağımlılığı Şizofreni Obezite Kardioloji Bipolar Bozukluk Cilt Bakımı