Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu (Binge Eating Disorder), kişinin kısa bir süre içinde, kontrolsüz bir şekilde aşırı miktarda yemek yemesiyle karakterize edilen bir yeme bozukluğudur. Bu bozukluk, diğer yeme bozukluklarından farklı olarak, genellikle kilo alımına neden olur. Kişi kilo almasına rağmen yemeye devam eder ve kilo kontrolü konusunda sorunlar yaşar. Belirtileri; Kontrolsüz Yemek Yeme, Hızlı Yeme, Aşırı Doygunluk Hissi, Duygusal Yeme, Yemek Yerken Gizlenme, Sonrasında Suçluluk ve Utanç Hissidir.

Tıkınırcasına yeme bozukluğu tedavi edilebilir bir durumdur ve profesyonel destek almak, bu yeme bozukluğuyla başa çıkmada oldukça etkili olabilir.

Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu Nedir?

Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu (Binge Eating Disorder), kişinin kısa bir süre içinde, kontrolsüz bir şekilde aşırı miktarda yemek yemesiyle karakterize edilen bir yeme bozukluğudur. Bu bozuklukta, kişi aç olmadığı halde veya fiziksel olarak artık yiyemeyecek kadar doymuş olsa bile yemek yemeye devam eder. Tıkınırcasına yeme sırasında kişi yeme kontrolünü kaybetmiş gibi hisseder ve yeme sonrasında genellikle suçluluk, utanç veya pişmanlık duyar.

Yeme bozuklukları, erken müdahale ve profesyonel tedavi gerektiren ciddi psikolojik rahatsızlıklardır. Hem psikolojik hem de fiziksel sağlık üzerinde uzun vadeli etkiler yaratabileceğinden, belirtiler fark edildiğinde uzman bir sağlık profesyoneline başvurmak önemlidir.

Tıkınırcasına Yeme Bozukluğunun Belirtileri

- Kontrolsüz Yemek Yeme: Kişi, belirli bir zaman diliminde (genellikle iki saat içinde) normalden çok daha fazla miktarda yemek yer ve bu sürede yeme kontrolünü kaybeder.

- Hızlı Yeme: Kişi, çok hızlı yemek yer ve yemeyi durdurmayı zor bulur.

- Aşırı Doygunluk Hissi: Fiziksel olarak rahatsızlık verecek düzeyde tokluk hissedilmesine rağmen yemeye devam edilir.

- Yemek Yerken Gizlenme: Çoğu kişi, utanç veya suçluluk hissettiği için yalnızken yemek yer ve gizlice büyük miktarlarda yemek tüketir.

- Duygusal Yeme: Kişi stres, üzüntü, yalnızlık, öfke gibi duygusal durumlarla baş etmek için yemek yemeye başvurur.

- Sonrasında Suçluluk ve Utanç Hissi: Tıkınırcasına yeme ataklarından sonra kişi genellikle pişmanlık, utanç ve kendini kontrol edememe hissi yaşar.

Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu ile İlgili Diğer Özellikler

Bu bozukluk, diğer yeme bozukluklarından farklı olarak, genellikle kilo alımına neden olur. Kişi kilo almasına rağmen yemeye devam eder ve kilo kontrolü konusunda sorunlar yaşar.

Tıkınırcasına yeme bozukluğu, hem fiziksel hem de psikolojik sağlık sorunlarına yol açabilir. Obezite, diyabet, kalp hastalıkları gibi sağlık sorunlarıyla ilişkili olabilir.

Kişinin yaşam kalitesini düşürebilir ve günlük yaşamında sosyal, iş veya okul hayatında problemlere yol açabilir.

Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu  Tedavi Yöntemleri

Psikoterapi: Bilişsel davranışçı terapi (BDT), tıkınırcasına yeme bozukluğunun tedavisinde en sık kullanılan yöntemdir. Bu terapi, kişinin olumsuz düşünce ve davranışlarını tanımlayıp değiştirmesine yardımcı olur.

İlaç Tedavisi: Antidepresanlar ve diğer ilaçlar, aşırı yeme davranışını azaltmak veya kişiye yardımcı olmak için kullanılabilir.

Beslenme Danışmanlığı: Sağlıklı beslenme alışkanlıkları geliştirmek ve yemekle olan ilişkiyi düzenlemek için bir diyetisyenle çalışmak önemlidir.

Destek Grupları: Tıkınırcasına yeme bozukluğu olan kişiler için kurulan destek grupları, bireylere deneyimlerini paylaşma ve yalnız olmadıklarını anlama fırsatı sunar.

Kaç tane yeme bozukluğu var?

Yeme bozuklukları, bireylerin yeme davranışları ve vücutlarıyla ilgili duygu ve düşüncelerinde ciddi bozulmalara yol açan psikolojik rahatsızlıklardır. En yaygın görülen yeme bozuklukları şunlardır:

1. Anoreksiya Nervoza
Kişi, aşırı kilo alma korkusu nedeniyle sağlıksız derecede kilo kaybeder. Vücut algısında bozulmalar yaşanır ve genellikle kendini olduğundan çok daha kilolu görür. Kilo vermek için aşırı diyet, egzersiz yapma veya yemek yemeyi tamamen reddetme eğilimindedir.

2. Bulimiya Nervoza
Aşırı yemek yeme (tıkınırcasına yeme) atakları yaşanır, ardından kilo alma korkusuyla kusma, laksatif kullanma, aşırı egzersiz yapma gibi telafi edici davranışlar sergilenir. Kişi normal kiloda veya kilolu görünebilir, bu nedenle dışarıdan tespit edilmesi zor olabilir.

3. Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu (Binge Eating Disorder)
Kişi, kısa sürede aşırı miktarda yemek yer ve bu sırada kontrolünü kaybetmiş hisseder. Bulimiyadan farkı, kişi aşırı yedikten sonra kusma veya aşırı egzersiz gibi telafi edici davranışlar göstermez.

4. Ortoreksiya Nervoza
Kişi, sağlıklı beslenmeye aşırı derecede takıntılı hale gelir. Bu bozuklukta, sağlıklı beslenme alışkanlıkları zamanla aşırı kısıtlayıcı hale gelir ve kişinin sosyal hayatını, fiziksel sağlığını olumsuz etkileyebilir.

5. Pika (Pica)
Kişi, yiyecek olmayan maddeleri yeme isteği duyar. Toprak, tebeşir, saç gibi yenmeyen maddeler tüketilir. Genellikle besin eksiklikleri veya psikolojik sorunlar nedeniyle ortaya çıkar.

6. Gece Yeme Sendromu
Kişi, özellikle gece boyunca çok fazla miktarda yemek yer. Bu bozuklukta, sabah iştahsızlık ve gece geç saatlerde yeme isteği yaygındır.

7. Kas Disformisi (Bigoreksiya)
Kişi, kaslı olma takıntısı geliştirir ve sürekli vücut geliştirme odaklı davranışlar sergiler. Genellikle erkeklerde görülür ve birey kendini sürekli daha az kaslı hisseder.

8. Ruminasyon Bozukluğu
Kişi, yediği yiyecekleri tekrar ağzına getirir, yeniden çiğner ve yutar ya da tükürür. Çocuklarda ve yetişkinlerde görülebilir ve genellikle stres, travma gibi faktörlere bağlıdır.

9. Diğer Belirtilen Yeme Bozuklukları (OSFED)
Bu grup, anoreksiya, bulimiya veya tıkınırcasına yeme bozukluğunun tam tanı kriterlerini karşılamayan ancak ciddi yeme davranışı bozuklukları gösteren kişileri kapsar. Örneğin, kişi anoreksiya belirtileri gösterir ancak normal kilo aralığında olabilir. Her yeme bozukluğu, hem fiziksel hem de psikolojik sağlık üzerinde ciddi etkiler yaratabilir ve tedavi gerektirir. Erken teşhis ve profesyonel yardım, yeme bozukluklarının tedavisinde oldukça önemlidir.

Psikolojide yeme bozukluğu nedir?

Psikolojide yeme bozukluğu, bireyin yeme alışkanlıklarında, vücut algısında ve beslenme davranışlarında ciddi bozulmaların olduğu psikolojik rahatsızlıkları tanımlar. Yeme bozuklukları, yalnızca fiziksel beslenme ile ilgili değil, aynı zamanda kişinin duygusal ve zihinsel sağlığıyla da yakından ilişkilidir. Bu bozukluklar, kişinin yemekle, vücut ağırlığıyla ve şekliyle olan ilişkisini derinden etkileyebilir ve hem fiziksel hem de psikolojik sorunlara yol açabilir.

Yeme Bozukluklarının Psikolojik Temelleri
Duygusal Kontrol: Yeme bozuklukları çoğu zaman kişinin duygularını kontrol etme biçimi olarak gelişir. Örneğin, stres, anksiyete, depresyon, öfke veya yalnızlık gibi duygularla başa çıkmak için aşırı yeme veya yemek yemeyi tamamen reddetme eğilimi görülebilir.

Düşük Benlik Saygısı ve Vücut Algısı
Yeme bozukluğu olan kişiler genellikle düşük benlik saygısına sahip olabilirler ve bedenlerine yönelik olumsuz bir algıya sahip olabilirler. Bu kişiler kendilerini toplumsal güzellik standartlarına göre yetersiz hissedebilir ve bu durum yeme davranışlarını olumsuz etkileyebilir.

Kontrol İhtiyacı
Yeme bozuklukları bazen hayatın diğer alanlarında kontrol kaybı hissi yaşayan kişilerde, yeme davranışlarını kontrol etme çabası olarak ortaya çıkabilir. Yemek yemeyi ya da yememeyi kontrol etmek, kişi için bir güç ya da kontrol aracı haline gelebilir.

Sosyal ve Kültürel Baskılar
Özellikle zayıf olmanın güzellik ve başarı ile ilişkilendirildiği toplumlarda, kişiler kilo vermeye yönelik yoğun baskılar hissedebilirler. Bu da yeme bozukluklarının gelişmesine katkıda bulunabilir.

Aile Dinamikleri:
Aile içinde yaşanan duygusal zorluklar, baskıcı ebeveyn tutumları veya aşırı kontrolcü aile ortamları, yeme bozukluklarının tetikleyici faktörlerinden olabilir. Ayrıca çocukluk döneminde yaşanan travmalar, ihmal ya da kötü muamele yeme bozukluklarının gelişimine yol açabilir.

Yeme Bozukluklarının Türleri

Psikolojide yeme bozuklukları çeşitli türlere ayrılır, en yaygın olanları:

Anoreksiya Nervoza: Aşırı kilo verme isteğiyle yiyecek tüketimini aşırı derecede kısıtlama ve zayıf olma takıntısı.

Bulimiya Nervoza: Aşırı yemek yeme ve ardından kusma, laksatif kullanma gibi telafi edici davranışlar.
Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu: Kontrolsüzce aşırı yemek yeme, ancak ardından kusma ya da başka telafi davranışları yapmama.

Psikolojik Tedavi Yöntemleri

Yeme bozuklukları, genellikle bireysel, grup terapisi veya aile terapisi gibi psikoterapi yöntemleri ile tedavi edilir. İşte bazı tedavi yöntemleri:

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Yeme bozukluklarının tedavisinde en yaygın kullanılan terapi yöntemidir. BDT, kişinin olumsuz düşünce kalıplarını tanımlayarak bunları daha sağlıklı düşüncelerle değiştirmeyi amaçlar. Bu yöntemle, birey yemek, vücut algısı ve kendilik değeri arasındaki bağlantıları öğrenir.

Aile Terapisi: Özellikle ergenlerde yeme bozukluklarının tedavisinde aile terapisi etkili olabilir. Aile terapisi, yeme bozukluğunun aile dinamikleriyle ilişkili olduğu durumlarda, aile üyelerinin tedavi sürecine katılmasını sağlar.

Psikoeğitim: Kişiye ve ailesine yeme bozukluğu hakkında bilgi vermek, bu rahatsızlıkla başa çıkma ve iyileşme sürecinde önemlidir. Psikoeğitim, hem yeme bozukluğu hakkında farkındalık yaratır hem de kişinin yeme davranışlarını yeniden düzenlemesine yardımcı olur.

İlaç Tedavisi: Bazı yeme bozukluğu vakalarında, depresyon, anksiyete ya da obsesif-kompulsif bozukluk gibi eşlik eden diğer psikolojik rahatsızlıkları tedavi etmek için antidepresanlar veya diğer ilaçlar kullanılabilir.