Yunuslar insanlarla iletişim kurar mı

Denise L. Herzing, 15 benekli Atlantik yunusundan oluşan bir sürünün bulunduğu suya atlıyor. Denise L. Herzing, 15 benekli Atlantik yunusundan oluşan bir sürünün bulunduğu suya atlıyor. Bir esmer deniz yosunu parçasını kullanarak, bu meraklı canlıları ortada sıçan oyunuyla oyalıyor. Dünyanın önde gelen yunus uzmanı Herzing, kendi türünde en uzun soluklu sualtı araştırması olan Yabani Yunus Projesi kapsamında, 25 yıldır yunusları inceliyor. Herzing, "İncelenen hayvanın doğal ortamının çok iyi bilinmesi gerektiğini düşünüyorum" diyor. Bölgedeki yunusları üç kuşak boyunca izleyen, her hayvanın adını ve geçmişini bilen Herzing, gelecek yıl araştırmada yeni bir evreyi başlatmayı planlıyor: Yunusların insanlarla etkileşime girmek için ilk adımı kendilerinin atacağı gerçek zamanlı, çift yönlü iletişim. Yunuslar yiyeceğin ödül olarak kullanıldığı durumlarda insanların hareketlerine yanıt vermekte usta. Ama Herzing haklıysa yunuslar insanlarla iletişim kurmaya çalışacak, ödül de sosyal etkileşimin kendisi olacak. Belki de yunuslarla insanlar basit bir söz dağarcığı geliştirecek. Bu olasılık diğer bilim insanlarını da heyecanlandırıyor. Havai Üniversitesi'nden deniz memelisi araştırmacısı Adam Pack, "'İnanılmaz' sıfatı, buradaki olasılıkları tarif etmeye yetmez" diyor. Güney Mississippi Üniversitesi Deniz Memelisi Davranış ve Kavrayış Laboratuvarı'nın Müdürü Stan Kuczaj, "Asıl önemli şey, yunusları iletişime yöneltecek bir sistem bulmak. İlgi duymazlarsa sistem çalışmaz" diyor. Kuczaj 1980'lerin sonunda, ses yerine görsel sembollere dayalı, çift yönlü bir öncü iletişim sistemi geliştirdi. Sistemde, çok kullanışsız olduğu anlaşılan sabit bir tuş takımı kullanıldı. Ama bu tür bir sistemin işe yarayacağından emin olduğunu söyleyen Kuczaj, Herzing'in "bunu başarmaya kesinlikle çok yaklaştığını" belirtiyor. Herzing Cincinnati'deki Union Enstitüsü Yüksek Lisans Okulu'nda davranışsal biyoloji ve çevre çalışmaları doktorası yaptı. 1985'te Yabani Yunus Projesi'ni başlatıp yunus sürüsünü belgelemek için kamera kullandı. "Önceleri hayvanları bize alıştırmakta zorlandık" diyen Herzing, sonunda çekim yapmakta ustalaşmış. Proje genelde vakıflarca finanse ediliyor. Herzing'in araştırma gemisi olarak kullandığı 19 metrelik katamarandaki araştırmacılar, 25 yıllık video kayıtlarında belli bir davranışla ilgili kaynak bulabiliyor. Örneğin, bir annenin yavrusuyla beraber yiyecek aramasını gösteren kayıtlar, yunusların yavrularına yiyecek bulmayı nasıl öğrettiğine dair bolca bilgi veriyor. Massachusetts Woods Hole Oşinografi Enstitüsü yunus iletişimi araştırmacısı Laela Sayigh, "Bu kayıtlar çok değerli" diyor. Yunus sesleri arasında, isimlere benzer tanımlama sesleri olduğunu düşünülen ıslıklar ile ekolokasyon (sesle yer belirleme) yoluyla avlanma veya seyir için kullanılan tıkırtı sesleri var. Çizgi filmlerde tartışan sincapları andıran ani ses patlamaları, bu ikisinin karışımı. Herzing'e göre hem bu sinyallerde hem de yunusların çok yüksek frekanslı seslerinde birçok bilgi kodlanıyor olabilir. Test edilecek çift yönlü sistem, yunus sesleri çıkarabilen ve bunları gerçek zamanlı kaydedip ayırabilen bir giyilebilir sualtı bilgisayarından ibaret. Sistem sesi hangi yunusun çıkardığını da bulmalı. Yunuslar ağızlarını nadiren açtıklarından, bu zor. Sistemde iki dalgıç, yunusların önünde iletişim kuruyor; önce elektronik ıslık sesi çıkarıyorlar, ardından ses-nesne ilişkisi kurmak için biri diğerine bir parça deniz yosunu uzatıyor. Yunuslar harika taklitçilerdir. Oynamak veya bir nesneyi istemek için ıslık sesini taklit etmeleri bekleniyor. Herzing "Bence bunu kavrarlarsa heyecanlanıp, 'Aman Tanrım, artık istediğimi elde edebilirim' diyecekler" diyor. Herzing sistemin henüz gelişim aşamasında olduğunu belirtirken, başka araştırmacılar yunus-insan iletişiminin genelde beklentileri karşılamadığına dikkat çekiyor. Kuczaj "Bu, iletişimle neyi kastettiğinize bağlı. Köpeğimle de iletişim kurabilirim. Peki, onunla konuşuyor muyum? Evet, ama bu tamamen tek yönlü" diyor. THE NEW YORK TIMES