DEPRESYON BEYİNE ZARAR VERİYOR MU?

DR.OĞUZ TAN

Depresyonda beynin ön bölgelerinin fonksiyonu bozulur ve bir takım kimyasal maddeleri az üretmeye başlar.

Vücut bir takım kimyasal maddeler salgılar. Mesela mide asit, karaciğer safra salgılar. Beyin işlevlerini yürüten kimyasal maddelere nörotransmiter denir. Beynimiz serotonin, dopamin, adrenalin gibi nörotransmiterleri salgılar ki haz ve mutluluk veren maddelerdir. Bunlar duygu düşünce davranış için gereken ve bunları yöneten üç temel maddedir. Bu maddelerin içinde serotonin azalması depresyonda en büyük rolü oynar.

Nörotransmiter nedir, biraz daha açıklayabilir misiniz?

Beynin kimyasıyla ilgili araştırmalarda hormon ya da sinyal iletici düzeyindeki farklılıklar da araştırılır. Sinyal ileticiler (nörotransmitter) genel olarak, nöronlar arasında sinaps denen çok küçük boşlukları doldurarak elektrik iletiminin sürekliliğini sağlarlar. Nörotransmiterlerde herhangi bir sorunun ortaya çıkması, beynin düzgün çalışmasını da etkiler.

Beyin birçok nörotransmiter salgılar, ama bunlardan yukarıda bahsettiğimiz serotonin, noradrenalin ve dopamin depresyonla en fazla ilgisi olduğu düşünülenlerdir. Serotonin, noradrenalin ve dopamin duygu durumu (yani hayattan zevk alma, neşe, istek), kaygı, korku, enerji, motivasyon, düşünce süreçleri, öğrenme, dikkat, hafıza, konsantrasyon, cinsellik, iştah, uyku, uyanıklık, ağrı gibi işlevlerde  önemli görevler görürler. Ayrıca çeşitli iç organ (mesela kalp, damarlar, mide-bağırsak) faaliyetlerine de katılırlar. Serotonin yalnızca beyinde değil aynı zamanda kandaki pıhtılaşma hücrelerinde ve bağırsaklarda da bulunur.

Serotonin düzeyindeki değişmenin ruh halini de etkilediği düşünülür. Yapılan bir testte gönüllülerin serotonin düzeyi düşürüldüğünde, ruh hallerinin depresyon şiddetinde olmasa da etkilediği görülmüştür. Serotonin düzeylerinin yükseltilmesiyse korku ve kızgınlık gibi olumsuz duyguları azaltabilirken, dışadönüklük ya da iyimserlik gibi olumlu duyguları arttırır. Serotonin düzeyini çok çabuk yükselten antidepresan ilaçların etkisi en erken 2-3 haftada hissedilir.