Ev hapsinde dünyaya yön veren keşifler…

Aralık ayı senenin son günlerini sayarken, COVID-19 virüsünün adını duymaya başladık.

Olayın dünyanın öbür ucu olan Çin’in bir şehrinde meydana gelmiş olması bizi rahatlattı.
Küreselleşen dünyada mal ve hizmetler gibi, hastalıkların da küreselleştiğini geç fark ettik.
Yine de bu virüsün bizleri eve hapsedeceği; birçok insanın ölümüne sebep olacağı, dünyanın en büyük ekonomilerini durduracağını öngöremedik.

Birkaç ay içerisinde, COVID-19 virüsünün dünyaya yayılmasıyla, bizler sağlığımız ve başkalarının sağlığı adına da evlerimizde zorunlu hapse mahkûm olduk.

Önce 65 yaş ve üzerinin daha sonra da 20 yaş altındakilerin sokağa çıkması yasaklandı.
Geride kalanlara ise şimdilik ‘evde kal’ denildi.

Yarın ne olacağı ise meçhul!
Zamanının çoğunu halka açık olarak geçirmeye alışkın olanlar için hiçte kolay bir süreç değil.
Gençleri bırakın, dedeleri-nineleri evde tutmak zor…

Haliyle bir salgın hastalık sırasında evden çalışırken sakin, odaklanmış ve üretken olmayı çokları zor buluyor.
Bununla başa çıkmada bize yardımcı olabilecek bir hikâyeden bahsetmek istiyorum.
Geçmişte ev hapsine mahkûm edilmiş İbnü'l Heysem’in bu zamanı nasıl büyük bir başarı hikayesine dönüştürdüğü bize ışık tutabilir.

Kısaca Hayatı

İbnü'l Heysem optik, astronomi, matematik, meteoroloji, görsel algı ve bilimsel yöntem alanlarına büyük katkıda bulunan ünlü bir Müslüman bilgin.
İslam Medeniyetinin altın çağı kabul edilen bir dönemde MS. 965 yılında Basra’da doğdu.
Burada başladığı eğitimine Bağdat’ta devam etti.
Dönemin ilim ve sanat merkezi olan Bağdat’ta mükemmel bir eğitim aldı. Din bilimleri yanında fen bilimlerini de tahsil etti. Böylece başta matematik olmak üzere fizik, mühendislik, astronomi, metalürji gibi bilimleri de öğrendi.

Çok genç yaşta ünlü bir bilim adamı oldu.
Avrupa biliminin uyanışında önemli rol oynayan İngiliz bilim insanı ve filozof Roger Bacon’ın 1267 yılında tamamladığı Büyük Yapıt adlı eserinin V. Bölümünün adeta İbnü'l Heysem’in ünlü kitabının bir alıntısı niteliğinde olduğunu hatırlamak yeterlidir.
Bundan dolayı ünlü Bilim tarihçisi George Sarton İbnü'l Heysem’i tüm dönemlerin en önemli optik alimi olarak selamladı.

Nobel Fizik ödülü sahibi Müslüman ilim insanı Prof. Abdusselam’a göre ise "Doğulu astronomi ve matematikçilerin en meşhurlarından biriydi. Matematikte zamanında hiçbir kimse ona ulaşamamıştı."
Ancak sıra öğrendiklerini uygulamaya koymaya gelmişti.
Fatimî Devleti hükümdarlarından El-Hakim’in İbnü'l Heysem’i Mısır'a davet etti.
Daha Mısır'a gitmeden, Nil Nehri ile ilgili bir sulama projesi ve bazı teknik çalışmalarda bulundu. Nil Nehri'nden nasıl istifade edilebileceğini araştırdı.
Nil üzerine bir baraj yapabilirse, Nil’in sularını kontrol edebilecek; böylece su taşkınlarını önleyebilecekti.

Projesini Sultan El-Hakim'e açıklayınca, sultan projenin gerçekleştirilmesi için ona her türlü yardımı yapacağını bildirdi.
İbnü'l Heysem, Nil Nehri boyunca ilmi ve teknik incelemelerde bulundu.
Projeyi tamamlayacak teknolojinin henüz mevcut olmadığını fark etti ve baraj projesinin mümkün olmadığını anladı.
Büyük bir mahcubiyetle sultandan özür diledi.
Bunun üzerine Sultan onu on yıl sürecek ev hapsine mahkûm etti. Bu konuda başka söylentiler olsa da onun on yıl boyunca evinde hapis kaldığı bir gerçek.
Hayatını hakikati araştırmaya adamış bu bilim insanı evinde asla boş durmadı.
Keşif
İbnü'l Heysem ev hapsinden şikâyet etmedi.
Depresyona da girmedi.
Bu dönemi hayatının en verimli dönemi haline getirmeyi başardı.
Hz. Peygamberin “iki nimet vardır ki insanların çoğu (onları değerlendirme hususunda) aldanmıştır: Sağlık ve boş zaman” der.
İbnü'l Heysem, bu Nebevi uyarının farkındaydı. Sağlığının ve zamanının kıymetinin farkındaydı.
Zamanını çeşitli bilimsel kavramları araştırma yanında sürekli olarak okuma, araştırma ve deneyler yaparak geçirdi.
Bu süreçte birçok kitap yazdı ve keşifler yaptı.
En büyük atılım ve keşfi ise optikle ilgili olandı.
Bu keşfe dayanarak, bu alandaki en etkili kaynak haline gelen Optik Kitabı'nı yazdı.
İbnü'l Heysem'in bu keşfi insanların gözlerin nasıl işlediğini anlamalarına yardımcı oldu. Bunun anlamı, kameranın erken bir modelinin müjdecisi olmasıydı.

Ayrıca bu keşif, gözlük yapımı ve teknolojisinin de yolunu açtı.
En önemlisi ise, İbnü'l Heysem’in bu süreçte, bugün hala kullanılan bilimsel yöntemi geliştirmesiydi.
Bütün bunları ev hapsindeyken yaptı.
Ders
Herhangi birimizin on yıllık ev hapsi gibi bir durumla karşı karşıya kalması pek mümkün değil.
Yine de hayatımızın bir noktasında evde veya başka bir noktada birkaç hafta sıkışıp kalmamız mümkün.
COVID-19 virüsünün tüm dünyayı evlerine hapsedeceğine kısa bir süreye kadar birçok bilim insanı ve liderler de inanmamıştı.
Şu anda dünyanın büyük bir kısmı eve hapis olmuş durumda.
Bunun ne kadar süreceği de belirsiz.
İbnü'l-Heysem örneği bize evde sıkıştığımız bu günlerde zaman kaybetmemenin önemini öğretebilir.
Evimizin dört duvarıyla sınırlı kalsak bile dünyanın geri kalanına üretken ve faydalı kalmak mümkün.
Sahip olduğumuz teknoloji ve internetin varlığıyla bunları yapmak daha da kolay.
Bu hikâye sayesinde, kendi üretkenlik eksikliğimiz için asla zaman kaybetmemeyi veya şartlarımızı suçlamamayı öğrenebiliriz.
Bir insanın hangi durumda olursa olsun, zamanını en iyi şekilde ve akıllıca kullanmanın bir yolunu bulması her zaman mümkün.

Evde zaman yönetimi!

COVID-19 döneminde zamandan en iyi şekilde nasıl faydalanılır?
Dışarı çıkmanız yasak ve evde sıkışmış kalmışsınız. Tüm gününüzü televizyon izleyerek geçirmek istemiyorsunuz.

Zamanınızı verimli bir şekilde kullanmanın bir milyon yolu var.

Aşağıdakileri deneyerek başlayabilirsiniz:

1.   Çoktandır okumayı isteyip de bir türlü okuyamadığınız kitapları okuyun.
2.   Çevrimiçi online kursları inceleyin ve yeni şeyler öğrenin. Ücretsiz eğitim veren birçok eğitim kurumunun olduğunu unutmayın.
3.   Kitap, makale, hikâye veya şiir yazmayı deneyin.
4.   İbadet ve dua için zaman ayırın. Meditasyon veya Yoga da yapabilirsiniz.
5.   Düşünmek ve tefekkür için zaman ayırın. Ünlü düşünür Sokrates’in ‘sorgulanmayan bir hayat yaşanmaya değmez’ dediğini hatırlayarak hayatın anlamı üzerinde düşünün.
6.   Aileniz ile kaliteli zaman geçirmenin keyfini çıkarın.
7.   Çok meşgul olduğunuz için sürekli ertelediğiniz projelerin üzerinde çalışın.