Gezegenlerin sırrı
Gezegenler ve uydular ayna anda yavaş sıkışan bir gaz bulutunda aynı anda oluşuyorlar. Yoksa gezegenler bilinenden farklı mı oluştu?
Astronomlar gezegen sistemlerinin şu şekilde oluştuklarını düşünürler: Genç bir yıldızın etrafında dönen bir gaz ve toz diskinde toz tanecikleri topaklanarak adım adım daha büyük cisimler oluştururlar. Bu topaklardan da gezegenler biçimlenir. Fakat iki Amerikalı araştırmacı şimdi bu standart modeli tartışmaya açtı.
Planetary and Space Science dergisinde sundukları teoriye göre yıldızlar, gezegenler ve uydular ayna anda yavaş sıkışan bir gaz bulutunda aynı anda oluşuyorlar. Halihazırdaki modeller iki boyutlu tozlu bir diskteki bir gezegen oluşumunu yansıtıyor ama bu modellerde açısal momentum yaralanmakta, diyor Washington Üniversitesi’nden Anne Hofmeister. Bu yüzden üçboyutlu bir gaz bulutu ve açısal momentumu bozmamak bize mantıklı geldi. Ancak yıldızların, gaz ve tozdan oluşan soğuk bulutların çarpışmasıyla oluştuğu tartışmasızdır.
Standart modelde, genç yıldızların etrafında gaz ve bulutlar, ikinci adımda ise gezegenler oluşurken, Hofmeister ve Criss’in modelinde gezegen oluşumu, soğuk buluttaki yıldız oluşumuyla birlikte işliyor. Gaz bulutundaki tozdan oluşan kayamsı çekirdekler, yoğunlaşmakta olan gaz bulutundaki açısal momentumun büyük bir kısmını alıyor. Kayamsı çekirdekler oluşurken, gazı kendilerine doğru çekiyorlar, fakat bunun için oluşmakta olan yıldızın yeterince uzağında bulunmaları gerekiyor. Çünkü ancak bu durumda bir gezegen yıldızlara karşı yaşanan çekim gücü rekabetini kazanabilir diyor Hofmeister. Çekim güçleri arasındaki rekabet, bu modeldeki ana element ve gezegenin içindeki ve dışındaki yapısal farklılıkları ve güneş sistemimizin düzenli yapısını açıklıyor.
Standart modelde gezegenlerin farklı yapılarından genç güneşin kızgın ışını sorumluyken, yeni modelde sıcaklığın gezegen oluşumunda herhangi bir rolü bulunmuyor. Meteoritlerle gerçekleştirilen incelemeler, gezegenlerin kızgın bir çevrede oluştuğunu gösteriyor. Hofmeister ve Criss’in alternatif modeliyle buna da bir açıklamanın getirilip getirilemeyeceğini zaman gösterecek.
CUMHURİYET BİLİM TEKNOLOJİ EKİ
Gezegenler ve uydular ayna anda yavaş sıkışan bir gaz bulutunda aynı anda oluşuyorlar. Yoksa gezegenler bilinenden farklı mı oluştu?
Astronomlar gezegen sistemlerinin şu şekilde oluştuklarını düşünürler: Genç bir yıldızın etrafında dönen bir gaz ve toz diskinde toz tanecikleri topaklanarak adım adım daha büyük cisimler oluştururlar. Bu topaklardan da gezegenler biçimlenir. Fakat iki Amerikalı araştırmacı şimdi bu standart modeli tartışmaya açtı.
Planetary and Space Science dergisinde sundukları teoriye göre yıldızlar, gezegenler ve uydular ayna anda yavaş sıkışan bir gaz bulutunda aynı anda oluşuyorlar. Halihazırdaki modeller iki boyutlu tozlu bir diskteki bir gezegen oluşumunu yansıtıyor ama bu modellerde açısal momentum yaralanmakta, diyor Washington Üniversitesi’nden Anne Hofmeister. Bu yüzden üçboyutlu bir gaz bulutu ve açısal momentumu bozmamak bize mantıklı geldi. Ancak yıldızların, gaz ve tozdan oluşan soğuk bulutların çarpışmasıyla oluştuğu tartışmasızdır.
Standart modelde, genç yıldızların etrafında gaz ve bulutlar, ikinci adımda ise gezegenler oluşurken, Hofmeister ve Criss’in modelinde gezegen oluşumu, soğuk buluttaki yıldız oluşumuyla birlikte işliyor. Gaz bulutundaki tozdan oluşan kayamsı çekirdekler, yoğunlaşmakta olan gaz bulutundaki açısal momentumun büyük bir kısmını alıyor. Kayamsı çekirdekler oluşurken, gazı kendilerine doğru çekiyorlar, fakat bunun için oluşmakta olan yıldızın yeterince uzağında bulunmaları gerekiyor. Çünkü ancak bu durumda bir gezegen yıldızlara karşı yaşanan çekim gücü rekabetini kazanabilir diyor Hofmeister. Çekim güçleri arasındaki rekabet, bu modeldeki ana element ve gezegenin içindeki ve dışındaki yapısal farklılıkları ve güneş sistemimizin düzenli yapısını açıklıyor.
Standart modelde gezegenlerin farklı yapılarından genç güneşin kızgın ışını sorumluyken, yeni modelde sıcaklığın gezegen oluşumunda herhangi bir rolü bulunmuyor. Meteoritlerle gerçekleştirilen incelemeler, gezegenlerin kızgın bir çevrede oluştuğunu gösteriyor. Hofmeister ve Criss’in alternatif modeliyle buna da bir açıklamanın getirilip getirilemeyeceğini zaman gösterecek.
CUMHURİYET BİLİM TEKNOLOJİ EKİPaylaş
Yazar: Zeynep GÜÇLÜCAN
Görüntülenme:Yayınlanma Tarihi:16 Mart 2012
İlgili İçerikler
Köşe Yazarları
Sosyal Sorumluluk Projeleri
Kategori Bulutu
Psikiyatri AFAZİ Tüp Bebek Alkol Bağımlılığı Otizm Saç Dökülmesi Esrar Bağımlılığı Alzheimer Bebek Gelişimi Kokain Bağımlılığı Baş Ağrıları Stres Kumar Bağımlılığı Demans Depresyon Sanal Bağımlılık Migren Alerji Opiat Bağımlılığı Parkinson Kadın Hastalıkları Sigara Bağımlılığı Şizofreni Obezite Kardioloji Bipolar Bozukluk Cilt Bakımı