Karmaşıklık serbest olduğunda

Bugünlerde insanın Amerika'ya bakıp da moralinin bozulması işten değil. Karmaşıklık serbest olduğunda neler yaşanıyor?

Bugünlerde insanın Amerika'ya bakıp da moralinin bozulması işten değil. Karmaşıklık serbest olduğunda neler yaşanıyor?

Yurt dışında birçok sorun yaşanırken Cumhuriyetçilerin ağırlıkta olduğu Temsilciler Meclisi küçük düşünen dar kafalı bir yer haline geldi; öyle bir yer ki, işbirliği ihanet kabul ediliyor, bilim ç oğu z aman g örüş y erine konuyor, göçmenler tehdit olarak görülüyor, her çözüm gece yarısı varılan yetersiz bir uzlaşma haline getiriliyor ve Amerika'nın "aptallarca idare edilebilmesi için dâhilerce tasarlandığı" kuramının her gün kanıtlandığı bize gösteriliyor. Fakat neyse ki Amerikan gerçekliğinin hâlâ "müstesna" olduğu yerler var. Onu en iyi küresel Amerikan şirketlerinin araştırma merkezlerinde bulabiliyoruz. Bu merkezler onlarca uyruktan bilim insanı ve mühendisin işbirliği ve kitle-kaynak çalışması yaparak bilimin sınırlarını zorladıkları, fırsatların sonsuz gibi göründüğü yerler. Bu iyimserlikten biraz pay almak ve konuştuğumuz konuya odaklanma fırsatını yakalamak için General Electric firmasından, New York'un 265 kilometre kuzeyinde, Niskayuna'daki dev araştırma laboratuvarlarını bana gezdirmelerini istedim. Orada kamu ve eğitim politikalarıyla ilerletilebilecek nitelikte hangi yeni teknolojileri, dolayısıyla iş modellerini (ve de iş imkânlarını) geliştirdiklerini görmek istedim. Ve iş dünyasında, ABD'nin egemen olmak isteyeceği yepyeni üç eğilimin ana hatlarını seçtim. Bunların ilki, GE'nin üç boyutlu baskı tekniğindeki araştırmalarını yöneten Luana Iorio'nun laf arasında sözünü ettiği bir evreye dayanıyor. Iorio bana, "Karmaşıklık serbest" demişti. Bu aslında çok büyük bir söz. Iorio'nun açıklamasıyla; eski günlerde GE bir jet motoru parçası yapmak istediğinde tasarımcıların onu tasarlamaları, sonra firmanın o parçaya ait prototipin yapımı için gerekli makine düzeneklerini imal etmesi ve buna yaklaşık bir yılını ayırması, ardından onu üretip test etmesi ve her test tekrarına birkaç ay ayırması gerekiyormuş. Bütün bu süreç çoğu zaman, "karmaşık bir parçaya ait ilk fikrin ortaya atılmasından itibaren iki yılı" buluyormuş. Bugünse, diyor Iorio, mühendisler bilgisayar destekli üç boyutlu tasarım yazılımlarıyla bir parçayı bilgisayar ekranında tasarlıyor. Sonra bunu üç boyutlu bir yazıcıya aktarıyorlar ve yazıcı o parçayı tüm teknik özellikleriyle metal tozundan gözünüzün önünde "basıyor", yani basbayağı yapıyor. Sonra onu hemen test ediyorsunuz ve her şey doğruysa yeni parça elinizde oluyor. İşte gelecek. Karmaşıklığın serbest olmasıyla Iorio'nun kastettiği şey bu. Iorio, "Geri besleme döngüsü o kadar kısaldı ki birkaç günde bir konsepti alıp parçayı tasarlıyor, yapıyor, sonra getiriyor ve geçerli olup olmadığını test ediyor ve bir hafta içinde üretiyorsunuz... Bu hem bize daha iyi performans, hem de hız sağlıyor" diyor. Eskiden performans ve hız ters orantılıydı: optimum performans için test yaptıkça zaman kaybediliyordu. Oysa karmaşıklık serbest olduğunda bazı parçalar için süreç, iki yıldan bir haftaya kadar düşebiliyor. İnovasyonda da benzer bir devrim var. GE yeni bir ürün icat etmek istediği zaman önce Hindistan, Çin, İsrail ve ABD'den en iyi mühendislerini topluyor. Fakat buna ilaveten, her yerden en büyük zekâları harekete geçirmek ve GE'nin inovasyonlarına katmak için artık "yarışmalar" da düzenliyor. Örneğin; uçak motorlarının bazı parçaları (kancalar, kelepçeler vs), motor için çok can alıcı olmasa bile onu bir arada tutmaya yarıyor ve ağırlık yapıyor, yani yakıt masrafını artırıyor. O yüzden GE geçtiğimiz günlerde bir kelepçeyi aldı (hangi şartlarda çalıştığını ve gördüğü işi açıkladı) ve "GE Motor Kelepçesi Sorusu" başlığıyla onu internete taşıdı. Parçayı 3-D yazıcıyla daha hafif olarak tasarlayan kim olursa olsun, ona ödül önerdi. Iorio, "Bunun tanıt ımını Haziran'da yapt ık" dedi . Haftalar içinde dünyanın her yanından 697 öneri aldılar. GE mühendisleri ilk 10 öneriyi seçmiş; hangisinin daha hafif olduğunu ve GE kriterlerine uygun olarak yazıcıdan çıkarılabildiğini görmek için testler sürüyor. 20 bin dolarlık ödül havuzu ilk sekize giren finalistler arasında, 7 bin ile bin dolar aralığında paylaştırılacak. Öneri lerin çoğu havacılık sektörünün dışındaki insanlardan gelmiş. Son olarak, GE'nin "Sanayi İnterneti" veya "Şeylerin İnterneti" dediği konuya geldik. GE jet motorları, lokomotifleri ve türbinlerine ait her önemli parça artık çevrimiçi sensörlerle donatılıyor ve bu sensörler her yönüyle performansı sürekli olarak ölçüp yayınlıyor. Bilgisayarlar bu yüklü verileri alıyor ve uçuş yolundan enerji verimliliğine kadar her şeyi geliştirmek i çin kullanıyor. GE bu verilerle yalnızca bir uçak veya tren motorunun idaresi değil, tüm uçak ve trenlerinin ne kadar hızlı gittiği, tarifelerin koordine edilmesi, hatta optimum performans ve enerji verimliliği için ekipmanın nasıl yerleştirilmesi gerektiği konularında hizmet vermeyi öneren yeni bir sektör de geliştiriyor. Pazarlama baş yöneticisi Beth Comstock'un deyişiyle, GE artık derleyebildiği çok kesin verilerle, "plansız aksamaları" önleyecek şekilde "performansı gözlemliyor, tahmin ediyor ve değiştiriyor". Havayollarını, demiryollarını ve elektrik santral lerini , kelimenin tüm anlamlarıyla, daha "sürdürülebilir" hale getirebiliyor. Her şey ve herkes birbiriyle iletişime geçtiği, karmaşıklık serbest kaldığı ve inovasyon hem sudan ucuz olduğu hem de herkesten gelebildiği zaman çalışma dünyası da değişiyor. THE NEW YORK TIMES