Önsezi ve yardımseverlik

Nature'da yayımladıkları sonuçlara göre önsezilerine güvenen kişiler iyilik ve işbirliği yapmaya daha meyilli oluyor.

Nature'da yayımladıkları sonuçlara göre önsezilerine güvenen kişiler iyilik ve işbirliği yapmaya daha meyilli oluyor.

Yardımseverlik insanların sosyal hayatında önemli yere sahip olan bir davranış şekli, kişilik özelliği. Bencillik dürtüsü doğal olarak içimizde hep var, ama bazılarımız bu dürtüyü bir şekilde dizginleyebiliyor. Peki neden iyilik yaparız? Neden bazı insanlar önce "ben" değil de "biz" der? Yardımseverlik kendiliğinden, birdenbire mi oluşur, yoksa iyilik yapmak için çok mu düşünürüz? Harvard Üniversitesi'nden bir grup araştırmacı (psikolog, biyolog ve matematikçi) bir araya gelerek bu sorunun cevabını araştırmış. Araştırmalarına dahil ettikleri binlerce kişiye "ben"in ve "biz"in karşı karşıya olduğu bir oyun oynatmışlar. Oyuna katılan kişiler küçük gruplara ayırılmış ve bir seçim yapmaları istenmiş. Paylarına düşen parayı ya kendilerine saklayacak ya da toplum için bir şey yapılmasına yönelik olarak kurulan ortak havuza koyacaklar. Araştırıcılar böylece kişilerin işbirliği mi yapacağını yoksa kendilerini mi düşüneceğini ortaya koymak istemiş. Başlangıçta farklı kişilerin ne kadar hızlı karar verdiği ve hızlı karar veren bu kişiler içinde de işbirliği yanlısı olanlar belirlenmiş. Bu aşamada düşünmeden hızlıca hareket edenlerin daha çok işbirliği yaptığı tespit edilmiş. Daha sonraki aşamada araştırıcılar oyuna katılanların bir kısmını çabuk karar vermeye, bir kısmını da karar vermeden önce düşünmeye zorlamış. Fakat sonuç gene aynı çıkmış: Hızlı karar verenler ortak havuza daha çok katkıda bulunmuş, durup düşünenler ise daha az. Son aşamada ise araştırıcılar katılımcılara akıllarını karıştıracak şekilde müdahale etmiş, yani bir şekilde kişileri yönlendirmişler. Bazılarından yapacakları hamleye karar vermeden önce, ortak havuza yapacakları katkı miktarının herkes için ne kadar faydalı olacağını düşünmelerini istemişler. Bazılarından da verecekleri kararı enine boyuna tartmaları istenmiş ve mantıklı düşünmenin faydalarından bahsedilmiş. Gene aynı şekilde önsezilerine güvenenler kafa yoranlara göre daha çok işbirliği yapmış. Yani önsezilerimize güvenerek, fazla düşünmeden hızlıca karar verdiğimizde daha yardımsever oluyormuşuz. Enine boyuna düşündüğümüzde ise daha az işbirliği içinde oluyor, yani işimize nasıl geliyorsa, çıkarımıza nasıl uygun düşüyorsa öyle davranıyormuşuz. BİLİM VE TEKNİK