Sosyal Medya Bağımlılığı

İnsanlar Facebook, Twitter, Instagram vb. ağlara aşinadır ve büyük kısmı düzenli olarak bu sitelerden birini veya birkaçını kullanmaktadır. Ancak kişiler internet ile ilgili davranışları üzerindeki kontrollerini kaybettiklerinde ve kişilerin bu davranışları bağımlılığa yol açmaktadır.

Sosyal Medya Bağımlılığı Nedir?

İnternet gunumuzde bilgi edinmek, araştırma yapmak, insanlarla ilişki kurmak ve hatta alışveriş yapmak icin hızlı ve kolay bir yol olarak gorulmektedir. Internet World Stats’ın (2020) araştırmasına gore, 2020 yılının Eylul ayı itibarıyla tum dunyadaki internet kullanıcı sayısının yaklaşık 5 milyar (%63,2) kişiye ulaştığı bildirilmektedir. Gunumuzde bircok insan, Bircok kişi icin bağımlılık kavramı klasik anlamda alkol, esrar, eroin gibi kimyasal madde kullanım bozukluklarını icerir. Ote yandan, kumar, seks, alışveriş, egzersiz, bilgisayar oyunları oynama gibi kimyasal olmayan davranışsal bağımlılıklar da soz konusudur. Davranışsal bağımlılıklar da tıpkı alkolmadde bağımlılıklarında olduğu gibi bağımlılığın ana bileşenleri olan fiziksel ve psikolojik bağımlılık belirtilerini (zihinsel meşguliyet, duygudurum değişkenliği, tolerans, yoksunluk, kişilerarası catışma, problemler ve tekrarlama) gostermektedirler.

Davranışsal bir bağımlılığın tanı kriterleri, madde bağımlılıkları icin bilinen kriterlere, yani tolerans gelişimi, yoksunluk semptomları, madde tuketimini azaltmaya yonelik başarısız girişimler, diğer alanları ihmal etme ve olumsuz sonuclara rağmen maddeyi kullanmaya devam etme temeline dayanmaktadır. İnternet bağımlılığı ayrı olarak, otonom bir klinik varlık oluşturmasa da İnternette Oyun Oynama Bozukluğu DSM-5’in ekinde listelenmiştir

DSM-5 Bolum III’e dahil edilmesi, bu alanda daha fazla araştırma yapılması ihtiyacını vurgulayarak internet bağlantılı bağımlılıkların onemini ozetlemektedir. İnternet bağımlılığını ilk kavramsallaştıran araştırmacılardan biri olan Young, beş alt tip kategorize ederek, internet bağımlılığının ceşitli davranışları ve durtuleri kapsayan geniş bir terim olduğunu ileri surmuştur. İnternet ile ilişkili bircok davranışla ilgili olarak, “İnternet Bağımlılığı”nın tek bir bozuklukla mı ilgili olduğu veya internet ile ilgili ceşitli davranış bozuklukları arasındaki tek ortaklığın aynı ortamın kullanımı olup olmadığı sorusu ortaya cıkmaktadır.

Buna gore, aşırı internet kullanımı, “bağımlılık” potansiyellerinde farklılaşan, web tabanlı bilgisayar oyunları, cinsel icerik, sohbet veya sosyal ağlar gibi iletişim uygulamaları, farklı web tabanlı hizmetlerin bağımlılığını ifade edebilmektedir. Guncel psikiyatrik nozolojide resmi olarak tanımlanmasa da son zamanlarda aşırı ve kompulsif cevrimici sosyal ağ davranışının davranışsal bir bağımlılık olduğu one surulmuştur. Andreassen ve Pallesen, SNS bağımlılığını, SNS’lerle ilgili aşırı endişe duymak, SNS’lerde oturum acmak veya kullanmak icin guclu bir motivasyonla yonlendirilmek ve diğer sosyal faaliyetleri, calışmaları, işi, kişilerarası ilişkileri ve/veya psikolojik sağlık ve esenliği bozacak kadar cok zaman ve caba harcamak olarak tanımlamaktadırlar. Bu tanım, yukarıda bahsedilen bağımlılık semptomlarını yansıtmaktadır

SNS bağımlılarının genellikle sosyal medya hesaplarına nasıl daha fazla zaman ayırabilecekleri konusuna cok vakit harcadıkları bildirilmektedir (dikkati cekme). SNS bağımlıları sosyal ağ kurmak icin başlangıcta amaclanandan cok daha fazla zaman harcamakta ve aynı zevk duzeyine ulaşmak icin sosyal ağa gittikce daha fazla ihtiyac duymaktadırlar (tolerans). Bunun yanında kişisel sorunları unutmak ve sucluluk, kaygı, huzursuzluk, caresizlik ve depresyon duygularını azaltmak icin sosyal ağları kullanmaktadırlar (duygudurum duzenleme). SNS’lerin yasaklanması durumunda, bağımlılar tipik olarak stresli, huzursuz, sıkıntılı veya sinirli hale gelmekte ve sosyal ağ kuramazlarsa kendilerini kotu hissetmektedirler (cekilme belirtileri). Sosyal ağları daha az kullanmaya karar verdiklerinde, bunu başaramamaktadırlar

Sosyal medya bağımlıları hobilere, calışmalara, işe, boş zaman aktivitelerine ve egzersize daha duşuk bir oncelik vermekte ve bağımlıkları nedeniyle partnerlerini, aile uyelerini veya arkadaşlarını gormezden gelmektedirler (catışma). Sosyal medya bağımlıları genellikle sosyal medyayı sağlıklarını, uyku kalitelerini, ilişkilerini ve refahlarını olumsuz yonde etkileyecek duzeyde kullanmaktadırlar (problemler)

Bircok kişi tarafından zaman zaman deneyimlenen sosyal ağlarda aşırı zaman gecirme ile SNS bağımlılığı arasındaki temel bir ayrım, bağımlılığın olumsuz sonuclarla ilişkili olması ve sosyal ağın kontrolsuz ve zorlayıcı hale gelmesidir. Davranışsal bağımlılık, uykusuzluk veya ilişkisel catışmalar gibi istenmeyen sonucları doğursa da, SNS bağımlısı diğer bağımlılık davranışlarına paralel olarak davranış modelini surdurur (2,12,14). Bu nedenle, SNS bağımlılığı, sosyal medyada gecirilen aşırı zamandan niteliksel olarak farklı bir anlam icermektedir. Nitekim SNS bağımlılığı bulunmayan kişiler de bu platformlarda pek cok nedenden dolayı saatlerce vakit gecirebilirler ve sabahları ilk ve yatmadan onceki son aktiviteleri olarak sosyal medya hesaplarına giriş yapabilirler.

Sosyal medya bağımlılığında Yatkınlık Faktörleri

Sosyal Medya bağımlılığının norobiyolojik acıklamaları ve calışmaları yetersiz olmakla birlikte, diğer davranışsal bağımlılıklar ve madde bağımlılıkları uzerine yapılan araştırmalardan elde edilen bulgular dikkate alındığında, sosyal medya bağımlılarının biyolojik olarak aşırı ve zorlayıcı sosyal ağ kurma davranışları geliştirmeye yatkın olmaları mumkun olarak değerlendirilmektedir. Kişilik faktorleri ile sosyal medya bağımlılığı arasındaki ilişki, onceki araştırmalarda iyi kurulmuştur. Nevrotiklik, hoş olmayan duygular (anksiyete, depresyon, korku) deneyimleme eğilimiyle kendini gosterir. Araştırmalar, bu ozelliğin Sosyal Medya Bağımlılığı ile pozitif olarak ilişkili olduğunu gostermektedir.

Dışa donukluk (giden, sosyal) sıklıkla Sosyal Medya bağımlıları ile ilişkilendirilmiştirVicdanlılık oz disiplinli olmakla ve başarıyı hedeflemekle işaretlenir, sonuc olarak duşuk puanlar sosyal medya bağımlılığı ile ilişkilendirilmiştir. Buna paralel olarak, durtusellik ve narsisizm, gibi kişilik ozellikleri de Sosyal Medya Bağımlılığı ile ilişkilendirilmiştir. Son zamanlarda yapılan araştırmalar, bağlanma kaygısı duzeyleri ile Sosyal Medya Bağımlılığı arasında surekli olarak pozitif bir ilişki bulmuştur

Kaygılı bağlanma tipinin de bağımlılığa katkıda bulunduğu gosterilmiştir. Bir yandan, bağlanmadan kacınması yuksek duzeyde olan (orneğin, bağlanmayı reddeden) kişiler, yakınlıktan ve sosyal etkileşimlerden kacınmak icin sosyal medya kullanımlarını sınırlayabilir.

Sosyal Medya Bağımlılığının Olumsuz Sonuçları

Sosyal ağların sağladığı gecici ve anında tatmin edici etkilere rağmen, uzun vadeli, aşırı ve zorlayıcı sosyal ağ nadiren faydalıdır ve tanımı gereği sağlıksızdır. Calışmalarda belirlenen korelasyonlar sosyal medya bağımlılarının duygusal, ilişkisel, sağlıkla ilgili ve performans sorunlarından muzdarip olduğunu gostermektedir.

Sosyal medya bağımlıları kontrolu ele gecirmek icin sosyal ağlarla meşgul olurlar, ancak sosyal ağları tarafından kontrol edilmektedirler. Bunun yanında kişiler, sosyal ağları kendi duygularından kopuk kalmak icin bir arac olarak da kullanabilirler. Bu nedenle, sosyal medya bağımlıları, bağımlılıklarının yıkıcı etkilerini fark etmelerine rağmen kendilerini sosyal medyadan ayıramamakta ve sosyal ağ kurmayı bıraktıkları durumda endişe yaşayabilmektedirler. Sosyal medya bağımlıları, sosyal ağlardan elde ettikleri olumlu bir enerjiyi, iyi hissetmekle ilişkilendirdikleri icin yanlış tanımlayabilirler. Kişiler hobilerini veya dahil oldukları sosyal bir olayı cevrimici sosyal ağ uygulamaları ile ilişkilendirmedikleri takdirde, kendilerini iyi hissetmemektedir. Aslında iyi hissettirmeyen, gercek hayattır. Yakın zamandaki calışmalar SNS bağımlılığı ile depresyon ve anksiyete arasında bir bağlantı olduğunu belirtirken, diğerleri duşuk benlik saygısı ve azalmış iyilik hali bildirmişlerdir. Bu sosyal ağ oluşturma davranışının ardından, sosyal medya bağımlısı ayrıca evde (aile catışmaları), işte/okulda (konsantrasyon ve iş birliğinde bozulma) ve sosyal olarak (arkadaş kaybı)

AKILLI TELEFON VE SOSYAL MEDYA BAĞIMLILIĞI

Aşırı cevrimici sosyal ağda vakit gecirmek, tum bu psikolojik etkilerinin yanında uyku gucluklerine neden olabilmektedir. Beklendiği gibi, sosyal medya bağımlılarının, bağımlı olmayanlara gore daha fazlauyku problemi ve kotu uyku kalitesi bildirdiklerini gosteren calışmalar bulunmaktadır.

Sosyal Medya Bağımlılı tedaviler

Diğer bağımlılık davranışları icin etkili olduğu kanıtlanmış kendi kendine yardım stratejileri, tedavileri ve onlemleri Sosyal Medya Bağımlılığı icin de işe yarayabilmektedir (2). Diğer davranışsal bağımlılıklardan farklı olarak kacınma yaklaşımı, internet bağımlılarının tedavisi icin gunluk hayatta kolay uygulanabilen bir yontem değildir.

Kendi Kendine Yardım Müdahaleleri

Sosyal medyada harcanan zamanı azaltmaya ve dijital dikkat dağıtıcı unsurları ortadan kaldırmaya yardımcı olan uygulamalar mevcuttur. Sosyal Medya kullanıcısı bu tur uygulamaları (Cold Turkey, Self Control, Freedom) kullandığı cihaza indirerek kacınılması gereken siteleri engelleyebilir. Kişiler akıllı telefonlarını kullanarak sosyal ağ sitelerine cok sık eriştiklerinden, kesintiye uğramak istemedikleri zaman bunları kapatabilir, ucuş moduna veya sessiz moda ayarlayabilirler. Diğer kendi kendine yardım stratejileri;

• İşte veya okulda sosyal ağ sitelerinde oturum acılması,

• Akıllı telefonu işte veya evde bırakılması,

• Sosyal ağ sitelerini ziyaret etmek icin yeterli molalar planlanması,

• Sosyal ağ oluştururken duşunce kalıplarının değiştirilmesi,

• Sınırlar belirleme ve diğer yukumluluklere gore makul hedefler oluşturulması

• Cevrimdışı faaliyetlere bağlı kalınması gibi. Bunların yanında duygusal rahatsızlığı daha iyi ele almak icin gevşeme teknikleri de işe yarayabilmektedir

Son yıllardaki teknolojik gelişmeler ile birlikte, sosyalleşmeye yardımcı olma, bireyler ve sistemler arasındaki iletişimi sağlamak, bilgiye kolay erişim imkanı vermek, eğlence ve zaman yonetimine yardımcı olmak gibi bircok işlevi ile hayatımızı kolaylaştıran akıllı telefonlar yaşamımızın bir parcası haline gelmiştir. Taşınabilirliği, kişiye ozel olması, hızlı ve pratik kullanımı ile birlikte, farklı aktiviteler ile kısa sureli de olsa odullendirici etkisinin olması akıllı telefon kullanımının giderek artmasına sebep olmaktadır. Akıllı telefon kullanımının artması, bircok faydanın yanı sıra keyif verici aktivitelerinin yerini alması, diğer aktiviteler sırasında akıllı telefonla ilgili uyaranların sebep olduğu sorunların fiziksel ve ruhsal iyilik haline olumsuz etkileri başta olmak uzere bazı sorunları da beraberinde getirmektedir.

Her ne kadar psikiyatrik tanı kılavuzlarında bir hastalık olarak tanı kriterleri belirlenmemiş olsa da, ceşitli olcek ve tarama calışmalarında problemli akıllı telefon kullanımının gorulme sıklığı %10-35 olarak belirtilmektedir. Yapılan calışmalarda boyun ve baş ağrısı, eklem rahatsızlıkları, kuru goz, artmış trafik kazaları ve duşmeye bağlı yaralanmalar gibi fiziksel sorunlar, artmış yalnızlık, ozguven duşukluğu ile birlikte seyreden anksiyete ve depresyon tabloları, dikkat ve konsantrasyon bozukluğu, uyku sorunları gibi psikolojik kokenli sorunlar ile ilişkilendirilmiştir

DSM-5’in yayınlanması ile birlikte davranışsal bağımlılıkların daha onemli hale gelmesi, son yıllarda diğer davranış bağımlılıkları gibi akıllı telefon bağımlılığı konusunda da bircok calışma yapılmasına vesile olmuştur. Akıllı telefonların yaygınlaşması ve kullanımın artması ile araştırmacılar tarafından teknolojik bağımlılıklar, akıllı telefon bağımlılığı, aşırı akıllı telefon kullanımı gibi farklı kavramlar kullanılmaya başlamıştır. Kavramsal olarak henuz uzerinde fikir birliğine varılmamış olsa da akıllı telefon kullanım ozellikleri ile madde kullanım bozukluğu tanı kriterleri ile arasındaki benzerlikler araştırılmaktadır.

Akıllı telefonların kumar, alışveriş, pornografi, internet ya da sosyal medya gibi bağımlılık potansiyeli olan alanlara erişimi sağlayan bir arac olması sebebi ile bağımlılık etkisinin fazla olduğunu belirtilmektedir. Teknoloji ile ilişkili davranışları bağımlılık olarak değerlendirebilmek icin sosyokulturel ozellikler, mesleki gereklilikler gibi akıllı telefon kullanımının mesleki, sosyal ve akademik ozellikler acısından ayrıntılı bir şekilde incelemek gerekmektedir. Orneğin; akıllı telefon kullanımın yaygın olduğu belirtilen Uzak Doğu Asya ulkelerinde akıllı telefon kullanımı yuz yuze sosyalleşme imkanının az olması gibi sosyokulturel ozellikler ile ilişkilendirilmiştir. Yapılan araştırmalarla akıllı telefon kullanmakta olan bireylerin telefonları ile bir bağ kurdukları, telefonları yanlarında olmadığında ayrılma kaygısı yaşadıkları belirtilmektedir.

Akıllı telefonların, ozellikle cok stresli durumlarda, cocuklar icin guvenli bir bağlanma nesnesi olan “battaniye”nin rahatlatıcı etkisi gibi bir etki ile “guvenlik ortusu “ gorevi gorduğu duşunulmektedir. Akıllı telefon kullanımı ile ilgili calışmaların daha cok klinik olmayan orneklem uzerinde yapılması, akıllı telefon kullanımı ile ilişkilendirilen ağır psikolojik ya da fizyolojik durumlara ilişkin bulguların yetersizliği sebebi ile akıllı telefon bağımlılığı kavramının kullanılmasındansa “problemli akıllı telefon kullanımı (PATK)” kavramının kullanılması onerilmektedir

Akıllı Telefon Kullanımını Etkileyen Faktörler

Akıllı telefonlardaki uygulamalar ile sesli aramalar, metin mesajları, sosyal medya siteleri, anlık mesajlaşma, e-posta, bilgi arama, guncel haber başlıklarını takip etme, internette gezinme, oyun oynama, muzik dinleme, video seyretme, fotoğraf / video cekme, harita, takvim, ajanda, not alma gibi işlevsel uygulamalar, cevrim ici dersler, kurslar ve toplantılar gibi bircok farklı aktiviteye cok fazla zahmete girmeden erişme imkanı bulunmaktadır. Akıllı telefon kullanımı ile uygulama kullanımı arasındaki ilişkileri inceleyen calışmalarda, sesli aramalar, metin mesajları, sosyal medya, e-posta, anlık mesajlaşma, video, oyun, işlevsel uygulamalar gibi farklı ozellikler ile akıllı telefon kullanımı arasında pozitif ilişki olduğu gosterilmiştir.

Yapılan araştırmalar akıllı telefon kullanımını etkileyen en onemli faktorun psikolojik etmenler olduğunu gostermektedir. Akıllı telefon kullanımı genellikle bir kişinin kendisini anlık olarak iyi hissetme isteğinden ve mesajlaşma, e-posta ve sosyal medya yoluyla duygudurumunu duzenleme durtusunden etkilenmektedir. Yapılan calışmalarda, bireylerin ozellikle depresyon ve kaygı gibi olumsuz duygudurum tablolarını hafifletmek icin dikkatlerini dağıtmak amacı ile akıllı telefon kullandıklarını gostermektedir.

Bununla birlikte yalnızlık, sıkıntıyı giderme, anlık odul arayışı akıllı telefon kullanımının sıklaşmasına sebep olan diğer faktorler olarak dikkat cekmektedir. Genc populasyonda daha sık karşımıza cıkan akıllı telefon kullanımı kadınlarda daha cok sosyalleşme amaclı iken, erkeklerde cok daha farklı uygulamaları icermektedir.

Problemli Akıllı Telefon Kullanımını Etkileyen Faktörler

Problemli akıllı telefon kullanımının oluşmasının ana sebeplerinden birisinin, akıllı telefon kullanımını kontrol etme gucluğu olduğu belirtilmektedir. Bireyin akıllı telefon kullanımını kendi kendine duzenleme yeteneğindeki bozulmaların zaman icinde sorunlu alışkanlık ve dolaylı olarak bağımlılık davranışına yol acabileceği one surulmektedir. Kontrol gucluğu yaşayan bireylerin, ekranlarında bildirim gorur gormez cevap vermeleri bir sure sonra davranışsal bir bağımlılık haline gelebilir. Ozellikle akıllı telefon uygulamaları ile erişilen odul etkisi yuksek olan aktivitelerin alışkanlık haline donuşup, tekrarlayıcı odul etkisi ile bağımlılığa donuşebileceği belirtilmektedir.

Anksiyete, depresyon, ofke ve stres gibi psikolojik faktorlerin varlığı da problemli akıllı telefon kullanımının oluşmasına katkı sağlamaktadır. Akıllı telefon kullanımı, olumsuz duygusal deneyimlerden uzaklaşmak icin bir kacınma stratejisi olarak kullanıldığında akıllı telefon kullanımının problemli hala gelmesine sebep olabilir. Endişeli bireyler, arama ve mesajlaşma gibi uygulamalar ile yakınları ile surekli iletişim halinde olmak icin ya da olumsuz duygularıyla başa cıkmak icin daha sık akıllı telefon kullanarak problemli akıllı telefon kullanımının onunu acmaktadırlar. Cocukluk cağı travmaları, yalnızlık gibi psikolojik faktorler de problemli akıllı telefon kullanımına sebep olmaktadırlar.

Kontrol gucluğu, psikolojik faktorler, fiziksel sağlık, gecmiş yaşantılar, mesleki ve akademik işlevsellik, sosyal ilişkiler ve teknolojik ozellikler problemli akıllı telefon kullanımına sebep olan ana faktorlerdir. Alışkanlık haline donen davranışlar, akıllı telefonu surekli kontrol etme, belirsizliğe tahammulsuzluk, durtusellik, ve kendi kendini yonetme uzerine gercekleştirilen calışmalar ile kontrol gucluğu ile PATK arasındaki ilişki gosterilmiştir. Bağımlılığa yatkınlık, guvensiz bağlanma, ofke, kaygı, somatizasyon, depresyon, karamsarlık, empati, aleksitimi, disosiyatif yaşantılar, sabırsızlık, yalnızlık, olumsuz ebeveynlik, maruziyeti, cocukluk cağı travmatik yaşantıları, ailenin kontrolu altında olma, kişilik ozellikleri, stres, travma sonrası stres bozukluğu, stres intoleransı, iyi oluş hali, duygusal stabilite, negatif duygular, duygusal bastırma gibi ozellikler de PATK’ın psikolojik sebepleri olarak uzerinde calışma yapılmış olan alanlardır.

 

 

Problemli Akıllı Telefon Kullanımını Sonuçları

PATK’nın hem fiziksel hem de ruhsal etkileri ile ilgili calışmalarda fiziksel etkilerden ziyade psikolojik etkilerin on planda olması dikkat cekmektedir. Ozellikle yalnızlık, ozguven, ofke ve kaygı gibi psikolojik faktorler, hem PATK nedenleri, hem de sonucları arasında gosterilmektedir. Depresyonla ilgili sonuclar net olmasa da, PATK şiddetinin depresyonun belirteci olduğu belirtilmektedir.

BAĞIMLILIK EL KİTABI'NNDAN ALINTIDIR...

Kaynaklar

1. Internet World Stats. Usage and population statistics.

[Internet]. Available from: //www.internetworldstats.

com/stats.htm adresinden alınmıştır.

2. Andreassen CS, Torsheim T, Pallesen S. Predictors of use of

social network sites at work - a specific type of cyberloafing. J

Comput Commun. 2014;19(4):906–21.

3. Ko CH, Yen JY, Yen CF et al. The association between Internet

addiction and psychiatric disorder: A review of the literature.

Eur Psychiatry 2012;27(1):1–8.

4. Griffiths MD. Internet addiction: an issue for clinical

psychology?. In Clinical Psychology Forum 1996 (Vol. 97, pp.

32-36). Nottingham Trent University, 1996.

5. Eichenberg C, Schott M, Decker O et al, Sindelar B. Attachment

style and internet addiction: An online survey. J Med Internet

Res 2017;19(5):1–9.

6. American Psychiatric Association. American Psychiatric

Association, 2013. Diagnostic and statistical manual of mental

disorders (5th ed.) American Journal of Psychiatry, 2013.

7. Young KS. Internet addiction: evaluation and treatment. BMJ

1999;319(Suppl S4):9910351.

8. Davis RA. Cognitive-behavioral model of pathological

Internet use. Comput Human Behav 2001;17(2):187–95.

9. Festl R, Scharkow M, Quandt T. Problematic computer game

use among adolescents, younger and older adults. Addiction

2013;108(3):592–9.

10. Dhuffar MK, Griffiths MD. A Systematic Review of Online

Sex Addiction and Clinical Treatments Using CONSORT

Evaluation. Curr Addict Reports 2015;2(2):163–74.

11. Kuss DJ, Griffiths MD. Online social networking and

addiction-A review of the psychological literature. Int J

Environ Res Public Health. 2011;8(9):3528–52.

12. Andreassen CS, TorbjOrn T, Brunborg GS et al. Development

of a facebook addiction scale. Psychol Rep 2012;110(2):501–

17.

13. Andreassen CS. Online Social Network Site Addiction: A

Comprehensive Review. Curr Addict Reports 2015;2(2):175–

84.

14. Griffiths M. A ‘components’ model of addiction within

a biopsychosocial framework. Journal of Substance Use

2005;10(4):191-7.

15. Weinstein A, Lejoyeux M. Internet addiction or excessive

internet use. American Journal of Drug and Alcohol Abuse

2010;36(5):277-83.

16. Durkee T, Kaess M, Carli V et al. Prevalence of pathological

internet use among adolescents in Europe: Demographic and

social factors. Addiction 2012;107(12):2210-22.

17. Jorgenson AG, Hsiao RCJ, Yen CF. Internet Addiction and

Other Behavioral Addictions. Child Adolesc Psychiatr Clin N

Am 2016;25(3):509–20.

18. Kang M, Schuett MA. Determinants of Sharing Travel

Experiences in Social Media. J Travel Tour Mark 2013;30(1–

2):93–107.

19. Andreassen C, Pallesen S. Social Network Site Addiction - An

Overview. Curr Pharm Des 2014;20(25):4053-61.

20. Griffiths MD, Kuss DJ, Demetrovics Z. Social Networking

Addiction: An Overview of Preliminary Findings. In:

Behavioral Addictions: Criteria, Evidence, and Treatment.

2014.

21. Ryan T, Chester A, Reece J et al. The uses and abuses of

facebook: A review of facebook addiction. Journal of

Behavioral Addictions 2014 Sep 1;3(3):133-48.

22. Alabi OF. A Survey of Facebook Addiction Level among

Selected Nigerian University Undergraduates. New Media

Mass Commun 2013;10(2012):70–80.

23. Wolniczak I, Caceres-DelAguila JA, Palma-Ardiles G et al.

Association between Facebook Dependence and Poor Sleep

Quality: A Study in a Sample of Undergraduate Students in

Peru. PLoS One 2013;8(3):1-10.

24. Wu AMS, Cheung VI, Ku L et al. Psychological risk factors

of addiction to social networking sites among Chinese

smartphone users. J Behav Addict 2013;2(3):160-6.

25. Griffiths MD. Facebook addiction: concerns, criticism, and

recommendations—a response to Andreassen and colleagues.

Psychological reports 2012 Apr;110(2):518-20.

26. TUİK, Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması,

2019 TurkStat, Survey on In-formation and Communication

Technology (ICT) Usage Survey in Households and by

Individuals, 2019.

27. Poushter J. Smartphone Ownership and Internet Usage

Continues to Climb in Emerging Economies. Pew Research

Center, 2016.

28. Floros G, Siomos K. The relationship between optimal

parenting, Internet addiction and motives for social

networking in adolescence. Psychiatry Res 2013;209(3):529–

34.

29. Cam E, Işbulan O. A new addiction for teacher candidates:

Social networks. Turkish Online J Educ Technol 2012;11(3):14–

9.

30. Andreassen CS, Griffiths MD, Gjertsen SR et al. The

relationships between behavioral addictions and the fivefactor

model of personality. J Behav Addict 2013;2(2):90–9.

314 BAĞIMLILIK

31. Turel O, Serenko A. The benefits and dangers of enjoyment

with social networking websites. Eur J Inf Syst 2012;21(5):512–

28.

32. Koc M, Gulyagci S. Facebook addiction among Turkish college

students: The role of psychological health, demographic, and

usage characteristics. Cyberpsychology, Behavior, and Social

Networking 2013;16(4):279-84.

33. Ayğar BB, Uzun B. Sosyal Medya Bağımlılığı Olceği’nin

geliştirilmesi: Gecerlik ve guvenirlik calışmaları. Addicta: The

Turkish Journal on Addictions 2018;5(3):1-9.

34. Cheak APC, Goh GGG, Chin TS. Online social networking

addiction: Exploring its relationship with social networking

dependency and mood modification among undergraduates

in Malaysia. Int Conf Manag Econ Financ Proceeding

2012;10:247–62.

35. Tutgun-Unal A, Deniz L. Development of the social media

addiction scale. AJIT-e 2015 Oct 1;6(21):51.

36. Wilson K, Fornasier S, White KM. Psychological predictors of

young adults’ use of social networking sites. Cyberpsychology,

Behavior, and Social Networking 2010;13(2):173-7.

37. Sun Y, Zhang Y. A review of theories and models applied in

studies of social media addiction and implications for future

research. Addict Behav 2020;1:106699.

38. Wilson K, Fornasier S, White KM. Psychological predictors of

young adults’ use of social networking sites. Cyberpsychology,

Behav Soc Netw 2010;13(2):173–7.

39. Flynn S, Noone C, Sarma KM. An exploration of the link

between adult attachment and problematic Facebook use.

BMC Psychology 2018;6(1):34.

40. Demircioglu ZI, Kose AG. Mediating effects of self-esteem in

the relationship between attachment styles and social media

addiction among university students. Dusunen Adam: Journal

of Psychiatry & Neurological Sciences 2020;33(1):1-10.

41. Eroglu Y. Interrelationship between attachment styles and

facebook addiction. Journal of Education and Training Studies

2015;4(1):150-60.

42. Gul H, Yurumez Solmaz E, Gul A ve ark. Facebook overuse

and addiction among Turkish adolescents: are ADHD and

ADHD-related problems risk factors?. Psychiatry and Clinical

Psychopharmacology 2018 Jan 2;28(1):80-90.

43. Hong FY, Huang DH, Lin HY, Chiu SL. Analysis of the

psychological traits, Facebook usage, and Facebook addiction

model of Taiwanese university students. Telemat Informatics

2014;31(4):597-606.

44. Xu H, Tan BCY. Why do I keep checking Facebook: Effects

of message characteristics on the formation of Social

Network Services addiction. In: International Conference on

Information Systems, ICIS 2012.

45. Brunborg GS, Mentzoni RA, Molde H et al. The relationship

between media use in the bedroom, sleep habits and symptoms

of insomnia. J Sleep Res 2011;20(4):569-75.

46. Fossum IN, Nordnes LT, Storemark SS et al. The Association

Between Use of Electronic Media in Bed Before Going to Sleep

and Insomnia Symptoms, Daytime Sleepiness, Morningness,

and Chronotype. Behav Sleep Med 2014;12(5):343-57.

47. Shonin ES, Van Gordon W, Griffiths MD. Practical tips for

teaching mindfulness to children and adolescents in schoolbased

settings. Education and Health 2014;32(2):69-72.

48. Miller W, Rollnick S. Motivational interviewing. The Guilfo.

Motivational interviewing. New York, London; 2013;pp.270.

49. Han D, Hwang J, Renshaw P. Bupropion Sustained Release

Treatment Decreases Craving for Video Games and Cue-

Induced Brain Activity in Patients with Internet Video Game

Addiction. Experimental and Clinical Psychopharmacology

2010;18(4):297-304.

50. Han DH, Lee YS, Na C et al. The effect of methylphenidate

on Internet video game play in children with attention-deficit/

hyperactivity disorder. Compr Psychiatry 2009;50(3):251-6.

51. Winkler A, Dorsing B, Rief W et al. Treatment of internet

addiction: a meta-analysis. Clinical Psychology Review 2013

Mar 1;33(2):317-29.

52. Billieux J, Maurage P, Lopez-Fernandez O, Kuss DJ, Griffiths

MD. Can Disordered Mobile Phone Use Be Considered a

Behavioral Addiction? An Update on Current Evidence and

a Comprehensive Model for Future Research. Curr Addict

Reports. 2015;2(2):156–62.

53. Kushlev K, Leitao MR. The Effects of Smartphones on Well-

Being: Theoretical Integration and Research Agenda. ArXiv

2020;36:77–82.

54. Sohn S, Rees P, Wildridge B et al. Correction to: Prevalence of

problematic smartphone usage and associated mental health

outcomes amongst children and young people: A systematic

review, meta-analysis and GRADE of the evidence. BMC

Psychiatry 2019;19(1):1–10.

55. Yang J, Fu X, Liao X et al. Association of problematic

smartphone use with poor sleep quality, depression, and

anxiety: A systematic review and meta-analysis. Psychiatry

Research 2020;284:112686.

56. Enez Darcin A, Kose S, Noyan CO et al. Smartphone addiction

and its relationship with social anxiety and loneliness. Behav

Inf Technol 2016;35(7):1-10.

57. Liebherr M, Schubert P, Antons S et al. Smartphones and

attention, curse or blessing? - A review on the effects of

smartphone usage on attention, inhibition, and working

memory. Comput Hum Behav Reports 2020;1(May):100005.

58. Montag C, Wegmann E, Sariyska R et al. How to overcome

taxonomical problems in the study of Internet use disorders

and what to do with “smartphone addiction”? J Behav Addict

2019;1:1–7.

59. Panova T, Carbonell X. Is smartphone addiction really an

addiction? J Behav Addict 2018;7(2):252–9.

60. Panova T, Lleras A. Avoidance or boredom: Negative mental

health outcomes associated with use of Information and

Communication Technologies depend on users’ motivations.

Comput Human Behav 2016;58:249–58.

61. Kuss DJ, Kanjo E, Crook-Rumsey M et al. Problematic Mobile

Phone Use and Addiction Across Generations: the Roles of

Psychopathological Symptoms and Smartphone Use. J Technol

Behav Sci 2018;3(3):141–9.

62. Mac Carthaigh S, Griffin C, Perry J. The relationship between

sleep and problematic smartphone use among adolescents: A

systematic review. Dev Rev 2020;55(October 2019):100897.

63. Busch PA, McCarthy S. Antecedents and consequences of

problematic smartphone use: A systematic literature review of

an emerging research area. Comput Human Behav 2021;114:1-

10.

BÖLÜM 4.3

AKILLI TELEFON VE SOSYAL MEDYA BAĞIMLILIĞI 315

64. Van Deursen M, Bolle CL, Hegner SM et al. Modeling

habitual and addictive smartphone behavior: The role of

smartphone usage types, emotional intelligence, social stress,

self-regulation, age, and gender. Comput Human Behav

2015;45:411–20.

65. Elhai JD, Dvorak RD, Levine JC et al. Problematic smartphone

use: A conceptual overview and systematic review of relations

with anxiety and depression psychopathology. J Affect Disord

2017;207:251–9.

66. Wang HY, Sigerson L, Cheng C. Digital Nativity and

Information Technology Addiction: Age cohort versus

individual difference approaches. Comput Human Behav

2019;90:1–9.

67. Horvath J, Mundinger C, Schmitgen MM et al. Structural and

functional correlates of smartphone addiction. Addict Behav

2020;105:1–7.

68. Yu S, Sussman S. Does smartphone addiction fall on a

continuum of addictive behaviors? Int J Environ Res Public

Health 2020;17(2):1–21.

69. Noyan CO, Enez Darcin A, Nurmedov S ve ark. Akıllı telefon

bağımlılığı olceğinin kısa formunun universite oğrencilerinde

Turkce gecerlilik ve guvenilirlik calışması. Anadolu Psikiyatr

Derg 2015;16:71–83.

70. Demirci K, Orhan H, Demirdas A ve ark. Akıllı telefon

bağımlılığı olceği’nin Turkce formunun genclerde gecerlilik ve

guvenilirliği. Klin Psikofarmakol Bul 2014;24(3):226–34.

71. Ryding FC, Kuss DJ. Passive objective measures in the

assessment of problematic smartphone use: A systematic

review. Addict Behav Reports 2020;11:100257

72. Kim H. Exercise rehabilitation for smartphone addiction. J

Exerc Rehabil 2013;9(6):500–5.

73. Liu S, Xiao T, Yang L et al Exercise as an alternative approach

for treating smartphone addiction: A systematic review and

meta-analysis of random controlled trials. Int J Environ Res

Public Health 2019;16(20):1-10.