SOSYAL ŞİZOFRENİ

Yeni Şafak

Şizofreni nedir? Nelere yol açar, nasıl ortaya çıkar. İnsanı nasıl bir hale sokar. Prof. Dr. Nevzat Tarhan anlatıyor.

Şizofreni beyindeki hücre faaliyetleriyle ilgili bir durumdur. Beynin karar mekanizması, enerji programlaması bozulur. Beynin önem ve önceliklerini belirlemesi, hayal ile gerçek arasındaki sınırları fark etmesi, doğru ve yanlış diye oluşturduğumuz standartların bozulması durumunda şizofreni ortaya çıkar. Bu kişilerde sosyal uyumsuzluk olduğu için üretemezler, sosyalleşemezler, evlenemezler, çocuk sahibi olamazlar, para kazanamazlar.

Bir kimse bunlara sahip çıkmazsa bir kenarda ölüp kalırlar. Yiyip içerler, cinselliği de eşleşme olarak görürler. Çocuğu olsa bile onunla ilgili davranışı sağlıklı olmaz. Şizofrenlerin hayatı marazi bir durumdur. Antipsikiyatristler, şizofrenlerin kendi dünyalarında mutlu yaşadıklarını söyler, müdahale edilip ilaç verilmesine ve şok yapılmasına karşı çıkarlar. Bu tür hastaların sayısı sınırlı kalmadığı takdirde bunların sayısı artar ve bir iki nesil sonra insanlık biter. Bu nedenle şizofreni marazi bir durumdur ve tedavi edilmesi gerekir. Beyindeki çalışmalar anlaşıldıkça, algılamalar düzeltildikçe, bu hastalık da tedavi edilir. Bugün ileri beyin görüntüleme yöntemleri ile hastalık tanısı kolaylaşmıştır ve yeni tedavilerde tıp oldukça başarılıdır.

EGO İDEALİ

İnsanoğlunun yaşamasını sağlayacak, yaşamına anlam katacak bir amacının olması gerekir. İnsanın yaşam amacında da hedef piramidi yer alır. Hedef piramidinin en tepesinde kişinin soyut hedefleri vardır. Daha sonra iş sahibi, ev sahibi olmak gibi somut hedefler yer alır. Şizofreni hastasında amaç kaybolur ve hedef piramidi bozulur. Rotası belli olmayan bir gemi limandan çıktıktan sonra gideceği yer belli olmadığı için dolanır durur, sonunda bir yere çarpar kalır. Şizofrenler de, aynı rotası olmayan gemi gibi yaşam amacını kaybetmiştir.

Algılama bozukluğuna bağlı olarak ortaya çıkan şizofrenik davranış: Beynin ön bölgesinde amaçlı davranışla ilgili bir alan olan 'Frontal lob' bulunur. Bu bölgede anlama, kavrama, algılama, karar mekanizmaları gibi yürütücü işlevler yapılmaktadır. Amaç belirleme, amaca göre gücünü ve enerjisini programlama, zamanlama, sıralama, planlama yapma, karşısına çıkan engellerle mücadele etme, ruh halini bu engellere göre düzenleme, tehlikeleri def etme gibi insan hayatının amaca yönelik davranışları bu bölgede yürütülür. Bu bölge bozulduğunda, beyin görüntüleme çalışmalarında, fonksiyonun az çalıştığı, oksijenlenme ve kanlanmanın yeterli oranda meydana gelmediği, o bölgedeki elektriksel devrelerin gelişmemiş olduğu görülür. Böyle bir kişi amaçsız yaşayan şizofrenik kişidir.

Bellek bozukluğuna bağlı olarak ortaya çıkan şizofrenik davranış: Kişiyi şizofren yapan ikinci durum ise, amaçla ilgili alan çalışmasına rağmen hafızanın boşalmış olmasıdır. Beyinde kayıt yapan alanlar bozulduğunda, beynin ön bölgesi sağlam olduğu halde yeni bilgi kaydedilmediği ve beyin var olan bilgileri de kullanamadığı için şizofren gibi davranır. Beyin şu şekilde çalışır: Bilgi beyne girer, filtre edilir, işe yarayan bilgiler seçilir ve amaca yönelik kullanılır. Bilgi giriş hatası olursa çarpık, eksik, yanlış algılanır. Kişi kırmızıyla beyazı, dostuyla düşmanını karıştırır ve şizofrenik davranmış olur. Bu kişilerde kortikal alanlar boşalmıştır. Afazi ve amnezi gibi hastalıklar hafıza boşluklarından ortaya çıkar. Diğer bir hafıza bozukluğu da 'dejavu' diye adlandırılan, bir olayı önceden yaşamışlık hissidir. Kişi ilk defa yaşadığı bir olayı önceden yaşamış gibi inanır. Bu tür hafıza bozukluklarında da amaca yönelik davranış bozulur ve şizofreni ortaya çıkar. Böylece insan beyninin bilgi işlem faaliyeti bozulmuş olur.

SOSYAL ŞİZOFRENİ

Bu hastalıkların toplumsal bazdaki yansımasına baktığımız zaman, bir toplum gelen bilgileri amaca yönelik kullanabildiğinde sağlıklı sosyal hayatı olur. İdealleri olmayan bir toplum, amacı olmayan insana benzer. Bir toplumu toplum yapan onun özgeçmişi (tarihi), şu andaki kimliği ve idealleridir. Bu üç konuda fikir birliği varsa, o toplum kendi kimliğini oluşturur. Toplumun ülkü denilen ortak idealleri ve hedefleri olması gerekir. Bir toplumun ortak idealleri yok edildiğinde, farklı insan gruplarından oluşan toplumda çatışma olacağı için o toplum dağılır. İnsan beyninde ortak bir ideal oluşturulmazsa beynin bir bölgesi farklı, diğer bir bölgesi farklı çalışır ve şizofreni ortaya çıkar. Toplumun da bir kısmı farklı, diğer kısmı farklı hedefler peşindeyse o toplumda huzur bozulur ve sosyal şizofreni denilen durum yaşanır.