UTANMAYIN DOKTORA GİDİN

Coşkun Bel

İdrar kaçıran kadın sayısının oldukça fazla olduğuna dikkat çeken Göztepe Şafak Hastanesi'nden Üroloji Uzmanı Operatör Dr. Bülent Özbilek, bu konuyla ilgili sorularımıza cevap verdi.

İdrar kaçırma nedir?
İstemsiz idrar kaçırma sosyal veya hijyenik bir problem oluşturan durumdur. Çok az idrar kaçırma bile kimi zaman hastanın sosyal hayatını etkileyebilir.

Kaç tip idrar kaçırma vardır?
İdrar kaçırma çok farlı nedenlerle olabilir. Kadınlarda en çok stres tipi idrar kaçırma görülür. (%46). Bu tip idrar kaçırma karın içi basıncının arttığı durumlarda (hapşırma, öksürme, ıkınma gibi) ya da yürüyüş, merdiven çıkma gibi aktiviteler sırasında oluşur.
Urge idrar kaçırma durumu ise idrarı yetiştirememe tarzında oluşur (%24). Karışık tip idrar kaçırma ise her ikisinin birlikte görüldüğü durumdur(%28). Ayrıca taşma tipi idrar kaçırma gibi nedenlerde daha az oranda görülmektedir.

İdrar kaçırma tipi nasıl belirlenir?
İdrar kaçırması olan bir kadında temel değerlendirme hastanın şikayeti ve hikayenin alınması işeme çizelgesi, sorgulama formu, fizik muayene ve basit idrar testinden oluşmaktadır. İleri değerlendirme gerektiğinde üroflowmetri, ürodinami- videoürodinami, ultrasonografi, dinamik MR, endoskopi gibi yöntemlere başvurulabilir.

İdrar kaçırma tipi belirlendikten sonra hangi tedavi yöntemleri izlenir? Hangi durumda cerrahi yönteme başvurulur?

İdrar kaçırma tedavisinde değişik yöntemlere başvurulabilir. Mesane ile ilgili egzersizler, biofeedback, ilaç tedavileri ve cerrahi tedaviler kaçırma yöntemine göre seçilebilir. Çoğunlukla tedaviler sonrası hasta yakınmaları büyük ölçüde azalır. Özellikle son yıllarda geliştirilen cerrahi yöntemler ile 30 dakika gibi sürede bu yakınmalardan kurtulmak mümkün olmuştur. İdrar kaçırmayı kabullenerek yaşamaktansa doktorunuza başvurmanız bu probleminizin çözümü için yeterli olabilecektir.

Kadınlarda idrar kaçırmaya en çok neden olan faktörler nelerdir?
Yaş, doğum, alt üriner sistem ile ilgili hastalıklar, menopoz, jinekolojik operasyonlar, kabızlık, genetik, aşırı egzersiz, solunum hastalıkları gibi bazı risk faktörleri idrar kaçıma ile ilişkilidir.

Korunmak için neler yapmalıyız?
Hem tedavide hem de idrar kaçırmayı önlemede egzersizler çok yararlı olabiliyor. Bunlardan biri kegel egzersizidir. Bu egzersizde mesane çıkımındaki kasları kasarak güçlendirmek, bundan korunmak ya da tedavi etmek bir miktar mümkün. Bunun için ayaklarımızı omuz genişliğinde açıyoruz. Hem makat kaslarımızı, sanki büyük abdestimizi yapmamak için bir miktar kasıyoruz. Bir 5 saniye kasılı tuttuktan sonra bırakıyoruz. Bunu 15 kez günde de 3 kez yapmak hem koruma için hem de tedavi için yeterli oluyor.

İdrar kaçırma kadınlarda "ayıp" olarak nitelendiriliyor ve çoğu kadın çevresinden bu sorunu saklıyor. Sizce idrar kaçırmanın kadınlar üzerindeki psikolojik etkisi ne?

Bunu dile getirmekte kolay değil. Bir insanın idrar kaçırıyor olması çoğu zaman utanılacak bir durum olarak değerlendiriliyor. Aile arasında ya da arkadaş arasında bile konuşulmuyor. Çünkü birçok insanda var ama bize gelen hasta çok değil. Bu kişiyi hem kendi etrafında mahçup hissetmesine neden oluyor. Yani sürekli olarak ped değiştirmek, sık çamaşır değiştirmek, bir yerden bir yere giderken tuvaletin nerde olduğunu hesaplamak ya da hiç uygun olmayan bir durumda ortaya çıkması ciddi bir takım sıkıntılara yol açabiliyor. Dile getirmek ve doktora başvurmak mutlaka önemli.

Kadınlarda görülme sıklığı nedir?
Kadınların yarısı hayatlarının bir döneminde idrar kaçırma problemi yaşar. 25-50 yaş kadınlarda idrar kaçırma görülme sıklığı yüzde 10-30 arasında bildirilmektedir. Bu oran 50 yaş üzerinde ise yüzde 40 civarındadır. 60 yaş üzerinde kadınlarda idrar kaçırma erkeklerin 2 katı oranında görülür.

Doğum yapan kadınlarda daha mı sık görülüyor?
Doğum yapan kadınlarda daha sık görülüyor. Buna da neden olan karın içi organları kalça kemiğinin içindeki bir kasa asılmış durumdalar. Doğum sırasında, özellikle fazla ağır bebekli olanlarda bunlarda bir gevşeme oluyor ve mesanenin boynu idrar kanalıyla birlikte açısını kaybediyor. Böyle olduğu zaman idrarı tutan kasın görev yapması daha zor oluyor. Dolayısıyla doğum risk faktörü özellikle de bebek yüksek ağırlıklıysa.

Son söylemek istedikleriniz…

İdrar kaçırma sıkıntı yaratan bir durum. Bunu saklayıp doktora gitmemek. Bu işin ne kadar kolay çözüleceğini bildiğiniz zaman çok anlamsız gibi görünüyor. Onun için bununla yaşamaktansa mutlaka doktora başvurup, bu problemi ortadan kaldırmak günümüz şartlarında hem kolay hem de oldukça etkili.