Çocuklar da depresyona girer

Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Emel SARI GÖKTEN çocuk ve ergenlerde görülen depresyonu anlattı... Çocuklar da depresyona giriyor DİKKAT!

ÇOCUKLARDA VE ERGENLERDE DEPRESYON

Depresyon çok sık olmasa da çocuklarda da görülür. Okul öncesi dönem çocuklarında depresyon görülme ihtimali % 0,9 civarındayken, ilkokul döneminde bu oran % 1’e, ergenlikte % 4-5’e kadar yükselebilir. Depresyonun belirtileri çocuklarda yaş ve gelişim dönemine göre değişiklik gösterir. Okul öncesi dönem, okul dönemi ve ergenlik döneminde görülen belirtiler birbirinden farklı özelliklere sahiptir. Ergenlik dönemindeki depresyonlar, yetişkin depresyonuyla benzer özellikler gösterir ve ergenlerin sözel ifadelerinin daha iyi olması nedeniyle çocukluk çağındaki depresyona göre daha kolay fark edilir.

ÇOCUKLARDA DEPRESYONUN BELİRTİLERİ

Çocuğunu yaşına ve gelişim dönemine göre farklı belirtiler görülür. Okul öncesi dönem çocukları sözel ifade bakımından daha geridir ve fantastik bir zihinleri vardır. Bu nedenle bu dönemde görülen belirtiler hırçınlık ve aşırı hareketlilik, çevreye ve kendine zarar verme, içe kapanma, duygularında ani değişiklikler, uyku ve yeme sorunları, parmak emme, alt ıslatma gibi birbirinden çok farklı belirtiler şeklinde olabilir. Okul çağı çocuklarındaki depresyonlarda yine daha çok davranışsal belirtiler ortaya çıkar. Çoğunlukla öfke artışı, huzursuzluk, baş ve mide ağrısı, uykusuzluk, hareketlerde yavaşlama ve iştahsızlıkla kendini belli eder. Ergenlik döneminde ise yetişkinlikte olduğu gibi mutsuzluk, isteksizlik, etkinliklerden keyif almama, unutkanlık, konsantrasyon problemleri, uyku ve iştahta değişiklikler, suçluluk duyguları gibi belirtilerle seyreder. Bu dönemde bazı ergenlerde riskli davranışlara girişme, evden ve okuldan kaçma, suça yönelme ve madde bağımlılığı da depresyona sekonder gelişebilir.

DEPRESYON NEDENLERİ

Yukarıda saydığımız belirtilerle bize başvuran çocuk ve ergenlerde öncelikle depresyona nelerin katkıda bulunduğu veya ortaya çıkardığının üzerinde durmak gerekir. Ailesel ve çevresel faktörlerin, çocuğun sosyal çevresinin, arkadaş ilişkilerinin ayrıntılı araştırılması önemlidir. Depresyon genetik yatkınlığı olan bireylerde çevresel faktörlerin etkisiyle ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Yani anne ve babada ya da birinci derece akrabalarında depresyon teşhisi almış kişiler varsa, çocuk ve ergenlerde depresyon görülme riski daha yüksektir. Bazı yaşam olayları da depresyon gelişimine ekstra katkıda bulunabilir. Örneğin çocukken anne ya da babasını kaybeden kişilerde ilerleyen yaşlarda depresyonun daha sık ortaya çıktığı görülmüştür.

DEPRESYON TEDAVİSİ

Çocuklarda depresyon tanısı konduğunda öncelikli olarak ailesel ve çevresel faktörlerin belirlenmesi, çocuğa bireysel psikoterapi desteği verilmesi, aileye danışmanlık verilmesi üzerinde durulur. Bazen aile ve çocukla çalışmak yeterli olmaz ve çocuğun eğitim gördüğü okulla ve öğretmenleriyle de ilişki kurmak gerekli olabilir. Psikoterapi ve aileye verilen danışmanlıkla belirtilerde yeterli azalma olmadığı durumlarda ilaçla tedavi yolu denenir. Çocuklarda güvenle kullanılan depresyon ilaçları vardır ve bu ilaçların ciddi, önemli yan etkileri yoktur. Bir çocuk ve ergen psikiyatrisi uzmanı tarafından başlanması ve düzenli kullanılması halinde çok iyi sonuçlar vermektedir. İlaç tedavisi başlanan çocuk ve ergenlerde etkinin görülebilmesi için en az 2-3 hafta beklenmelidir. Genellikle ilaç tedavisi başlandıktan sonra tam bir iyileşme olsa bile tedaviyi en az 6 ay kadar devam ettirmek gerekir. Yeterli iyileşmeden sonra tedavi azaltılarak kesilir ve çocuk normal yaşamına devam eder.

Depresyonu olan çocuk ve ergenlerin bazılarında depresyona ölüm düşünceleri ve/veya intihar düşünce ve planları eşlik eder. Böyle riskli bir durumda çocuğu hastaneye yatırmak, tedaviden fayda sağlayana kadar yatışı sürdürmek önemlidir.

Tedavi sürecinde en önemli faktörlerden biri de aile, çocuk, hekim ve psikoloğun işbirliği içinde çalışmasıdır, bu nedenle çocukla ve aileyle hekimin ve psikoloğun kurduğu ilişki çok önemlidir.