Felsefi Uygulama Toplumda Yeniden Canlanıyor

Son yıllarda felsefenin toplumdaki rolü dikkate değer bir dönüşüm geçiriyor. Bir zamanlar öncelikle akademi salonlarına hapsedilen felsefe, artık günlük hayatla ilgilenen pratik bir disiplin olarak yeniden canlanıyor.

Bu değişim, Sokrates'in Atina pazarında halka açık diyaloglara girdiği antik Yunan'ı ya da Konfüçyüsçü ve Taoist düşüncenin sosyal ve etik yaşamı şekillendirdiği antik Çin'i anımsatan tarihsel köklerine yeniden dönüyor.

Felsefi pratiğin küresel ölçekte yeniden canlanmasının dikkate değer bir örneği, Çin'in Xi'an Jiaotong Üniversitesi'nde Felsefe Doçenti ve öncü bir Çinli uygulayıcı olan Xiaojun Ding'in katıldığı son APPA etkinliğiydi. Lou Marinoff yaklaşık iki saat boyunca tartışmaya moderatörlük yaptı ve Çin'de felsefi danışmanlığa olan muazzam ilgiyi keşfettikçe adeta nutkumuz tutuldu.

Özellikle çarpıcı olan, felsefi uygulama üzerine tüm önemli metin ve makalelerin Profesör Xiaojun Ding ve meslektaşları tarafından Çinceye çevrildiğini öğrenmekti. Bu çaba, Çin'de felsefenin pratik uygulamalarının giderek daha fazla kabul gördüğünü yansıtmakta ve felsefi danışmanlığın yeni kültürel ve entelektüel ortamlara doğru heyecan verici bir genişlemesinin sinyallerini vermektedir.

Bu etkinlik, felsefi pratiğin sadece Batı'da bir canlanma yaşamadığını, aynı zamanda Doğu'da da dikkat çekici bir coşku ve akademik titizlikle benimsenerek yeniden hız kazandığını bir kez daha teyit etti.

Uygulamalı felsefeye yönelik bu yenilenen ilgi çeşitli sektörlerde kendini gösteriyor. 1979 yılında Mississippi'deki bir hastanenin filozof Paul Sharkey'i sürekli filozof olarak görevlendirmesi ve sağlık ortamlarında felsefi düşüncenin değerini kabul etmesiyle önemli bir dönüm noktasına ulaşıldı.

Benzer şekilde, İtalya'nın Corigliano d'Otranto kenti, bir filozofu belediye danışmanı olarak işe alarak kişisel ve toplumsal meselelerin çözümünde felsefi rehberliği kent sakinleri için erişilebilir kıldığında manşetlere çıktı.

Eğitim de bu hareketi benimsedi. Avustralya'da “Çocuklar için Felsefe” ilköğretim programlarına entegre edilerek erken yaşlardan itibaren eleştirel düşünme ve etik yansıtma teşvik ediliyor. Bu arada, bu alandaki akademik araştırmalar da kabul görmeye başladı. Uluslararası Felsefi Uygulama Dergisi ve Amerikan Felsefe Uygulayıcıları Dergisi gibi iki önde gelen dergi, bu alandaki metodolojileri ve etkilerini araştırmaya adanmış durumda.

Bu küresel eğilim İsveç'e de sıçramış durumda. Profesyonel felsefi danışmanlık için bir platform sağlayan ve felsefeyi çağdaş toplumun yaşayan, nefes alan bir parçası haline getirmeye adanmış bir uygulayıcılar topluluğunu teşvik eden İsveç Felsefi Uygulama Derneği 2011 yılında kuruldu.

Felsefi pratik Türkiye'de de yeniden canlanıyor. Üsküdar Üniversitesi'nde felsefe profesörü olan ve Amerikan Felsefe Uygulayıcıları Birliği (APPA) tarafından sertifikalandırılmış bir uygulayıcı olan Dr. İbrahim Özdemir, bu hareketin ön saflarında yer alıyor. Lisans ve yüksek lisans öğrencilerine felsefi danışmanlık dersleri vererek ülkedeki felsefi uygulamaların kurumsallaşmasına katkıda bulunuyor.
Özdemir, Felsefi Danışanın rolünü şöyle ifade ediyor:

“Soru sormak insan olmamızın en tabii sonucudur.
Canlılar aleminde soru soran tek varlık biziz. Bu sorulara cevap aramak felsefeyi, felsefe bilimleri ve bilimler de uygarlığı meydana getirdi.
Sorularınız işin kaygılanmayın.
Sorularınıza birlikte cevap arayacağız.
Felsefe tarihinin bize sunduğu farklı cevapları birlikte tartışacağız.
Sokrates, Platon, Aristoteles’ten Kant’a, Heidegger’e ve Kierkegaard’a; Farabi, İbn Sina, Gazzali, İbn Arabi’den Mevlana’ya…
Batının ve Doğunun bilge insanlarının kapısını çalacağız.
Bize yardımcı olmalarını talep edeceğiz.
Benim rolüm ise bir yol arkadaşlığıdır.
Karl Jaspers “felsefe yapmak yolda olmaktır” der.
Soru sormak ve sorularına cevap aramaktır.
Bu yolda yalnız değilsiniz.”

Kısacası, felsefe toplum hayatındaki yerini geri aldıkça, düşünmeyi, diyaloğu ve insanın gelişmesini teşvik etmedeki rolü daha da önem kazanmakta, kültürler ve disiplinler arasındaki zamansız önemini yeniden teyit etmektedir.

Prof. Dr. İbrahim Özdemir