En büyük sorunlardan biri: Vajinismus

Yapılan araştırmalar gösteriyor ki; yaşanan en büyük cinsel problemlerin başında vaginismus - vajinusmus geliyor.

Genç kızlığı, hatta çocukluğundan itibaren büyük bir baskı altında yetiştirilen kızlar, ergenlik döneminden itibaren iyice içine kapanıyor ya da evlendiklerinde genel olarak vaginismus problemiyle karşılaşıyor. Bu sorun genellikle jinekologlarla çözülmeye çalışılıyor ancak  bu mümkün olmadığı için geç bir aşamada da olsa psikologların yolu tutuluyor. Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Beyin Hastanesi'nden Uzman Psikolog. Çiğdem Demirsoy ile vajinismus ve cinsel sorunları anlattı...

Cinsellikle ilgili karşılaştığınız sorunlar hangileri?
Mesela, kadınların çoğunda cinsel isteksizlik problemi var ama bunlar bize direkt bu sorunla gelmiyor. Bir kısmı bunu sorun olarak kabul etmiyor, bir kısmı ise toplumdaki mitlerden dolayı, zaten bunları içselleştirdiği için cinsel isteği olmasını ahlaksızlık, iffetsizlik olarak görüyor ve isteksizliğini normal karşılıyor. Türk toplumunda  genel kanı olarak, kadın için değil de daha çok erkek için gereklidir cinsellik ve kadının cinsellik istemesi iffetsizliğinin önemli bir göstergesidir.  Dolayısıyla buna gerek bile duymayabiliyor. Ancak eşinin zorlaması ile buraya gelebiliyor çoğunluk. İstek sorunu ise biraz konuyu araştırınca çıkıyor ortaya.

Türkiye'de gelen hastalar içinde sizin değerlendirmelerinize göre, en fazla hangi cinsel sorunlar karşınıza çıkıyor?
Ayrı ayrı ele aldığımızda, kadınlar vaginismus ile geliyor. Çünkü bu direkt olarak evliliği etkileyen bir sorun. Mesela istek olmasa da cinsel yaşantı bir şekilde devam edebiliyor, kadın bunu bir görev gibi yerine getirebiliyor ama vaginismus öyle değil.  Uyarılma yaşamasa da kadın evlilik yıkılmasın diye katılıyor cinselliğe ama vaginismus tümüyle  ve evliliği temelinden sarsıyor.

Vajinismus fiziksel mi yoksa ruhsal bir sorun mu?
Çok nadir vakada fiziksel neden var ama çonluği psikolojiktir. Fiziksel nedenler bir takım jinekolojik sorunlardan olabilir. Vajinada yapısal bozukluklar olabiliyor ama yüzde 95 psikolojik kaynaklı oluyor. Vaginismus tedavisinde bir jinekoloğa görünmek iyi fikir olabilir ama onlarla başlayıp psikiyatra gelen vakalar az oluyor çünkü çok az doktor bilinçli bu konuda. Basit bir korku sanılıyor, öyle ele alınabiliyor, oradaki psikolojik mekanizma bilinmediği  için yanlış şeyler yapılıyor. Mesela kızlık zarı anestezi altında kesiliyor, böyle bir işlem yapılıyor ve bu durumda cinsel ilişki olur sanılıyor. Oysa vaginismusta, vajina kasları istem dışı kasılıyor ve kadın bu olaya direkt olarak müdahale edemez.

Kişi kendi kasmıyor o kaslarını, otomatik olarak kasılıyor. Bilinçaltından gelen korkular, kaygılar, şartlanmalar bu kasılmaları yaşatıyor kadına. Genelde tek bir düşünce altında gelişmez  bu korku, bir bulut gibi şartlanma kadının bilinçaltından geçer ve bu kasılmayı beraberinde getirir. Biz vaginismus tedavisinde nedenlere bakmıyoruz, bilinçaltında neden aramıyoruz ,bilincindeki korkuları, panikleri araştırıyoruz. Nedeni anlamak, durumu değiştirmek için önemli. Vaginismusun tedavisinde refleksif kasılmayı öğretiyoruz aşama aşama. Yani vajen kaslarını gevşetme öğretiyoruz ve en önemlisi eşler arasındaki uyumu araştırıyoruz çünkü uyumsuzluk durumu çok daha vahim hale getirebiliyor.

Terapi sırasında eşe de grev düşüyor. Zaten daha işin başında, tüm cinsel sorunlarda, eşler arasındaki uyum nasıl ona bakılıyor, iletişimdeki sorun kalkmadan cinsel terapiye geçmemek lazım ve bu noktada onların cinsel iletişimleri önemli. Cinsel ilişki iki insanın arasındaki duygusal yakınlığın, bedensel boyuta taşınmasıdır. Bunun mutlaka olması lazım, aksi halde sorunlar yaşanır. Eşlerin arasındaki uyum ve iletişim gerçekten çok önemli.

Vajinismus dünyada da yaşanan bir sorun.

Vaginismus sadece Türk'lere has bir sorun değil. Belki Türkiye'de bekaretin her şeyden daha çok önemsenmesi, cinselliğin kadına yasaklanması, çocukluktan itibaren kızların içine yerleşen kaygılar. Yakın çevrede onlara anlatılan olumsuz örnekler var ve bunlar gerçekten olumsuz etkiliyor. Bir örnek vermek gerekirse; hasta bize vaginismus sorunu ile geldi. Yetiştirilme etkisi önemli, baba sertmiş, anne bu konularda kaygılıymış…Hastamız küçüklüğünde düşüyor ve külotunda kan lekesi oluyor. Annesi ona doktora  götürüyor ve bunlar büyükler arasında konuşulurken  hastamız duyuyor. Bunlar önemli travmalar ve o da doğal olarak travma yaşıyor. Bu tür geçmiş yaşantılar kızların cinsel özdeşimini etkiliyor. Yani geçmiş yaşantı olayları, aile ortamı önemli. Bu olumsuz yaşantıların sonucunda kadınsa kadınlıkla özdeşmesi, erkekse erkek kimliğini yaşama da sorunlar meydana gelebiliyor çocuklarda.

Mesela, anne ezilmişse, kız ileride kadınlığı yadsıyor, cinsel ilişkide mutlu olabilmesi için kadının kontrolü bırakması gerekiyor. Kadın kendine çeşitli nedenlerle baskı uyguluyorsa, sorun yaşıyor. Kendisini asla bırakamıyor. Yani, cinsel sorunlara kişiyi yatkınlaştıran nedenler vardır mutlaka.

Ailenin, toplumun cinselliğe bakışı, aşırı dindar, tutucu yetiştirilme biçimleri en çok rastlanan, eksik kulaktan dolma bilgiler, cinsel sorunlara zemin hazırlıyor. Çocuklarına cinsel eğitim vermediklerini söyleyen aileler de bir şekilde cinsel eğitim veriyor ve çok kötü veriyorlar. Ayıp, günah, saklanması gereken bir durum olarak bakılıyor cinselliğe ve eksik, yanlış bilgiler çok fazla bu konuda. Bunlar giderilince sorun çözülüyor.

Vajinismusun sebepleri  net olarak nedir?

Ne değildir diye başlayabiliriz yanıta çünkü bir vajina hastalığı değildir. Vajina girişindeki kasların irade dışında kasılmasıdır, bu da tamamen psikolojiktir. Bazen kadınlar vajinam dar diye düşünür ve bir takım cerrahi müdahaleler yapılır ama bunun hiçbir faydası olmaz. Sert bir kızlık zarı ya da dar vajina çok nadirdir nedenler arasında. Öncelikle jinekolojik muayene gerekir ama bu çok nadir olan bir durumdur ve yok denecek kadar azdır.  Yüzde 99'undan fazlasında sebep psikolojiktir. Bunu istek azlığından da ayırt etmek lazım. İstek azlığında da sorun yaşanır, genelde ıslanma olmadığında kayganlık da olmaz ve kadın ilişki sırasında acı duyar. Bu bazen ilişkiyi tamamen imkansız kılar ama her ikisi çok farklıdır. Vaginismus da ise cinsel istek vardır, kadın uyarılır ama tam ilişki anında kasılma olur. Acı duyacağım korkusu ilişkiyi imkansız olur. Ne yaparsanız yapın o penis vajinaya nüfuz edemez.

Bazen tedavi konusunda çok yanlış şeyler yapıyorlar. Anestezik pomatlar, rahatlatıcı ilaçlar alıyorlar. Bazen anestezi ile uyutup erkekle birleşmesini sağlamak gibi çok yanlış bir yöntem var ki etik de değil. Kadının ruhunda büyük yaralar açıyor. Anestezi altında kızlık zarının kesilmesi de aynı yaralara yol açıyor. Vaginismus çözülmediği gibi kadında depresyon, tecavüze uğramışlık hissi doğruyuyor. Yani tedavide bunların kesinlikle yapılmaması gerekiyor.

Aslında bu sorunun temel sebebi; çocukluktan itibaren kadınların 'cinsel ilişki sırasında canın yanacak' düşüncesiyle yetiştirilmesidir. Kadın güçsüz, erkek çok güçlü, penis çok büyük, vajina çok küçük gibi bir sürü şey anlatılıyor. Çok büyük kanamalar olacağı bekleniyor. Çünkü onlara yıllarca anlatılan hikayeler bunlar. Kimi ortamlarda cinsel ilişki, pis, kirli ,ayıp, günah gibi algılanır. Çok muhafazakar ortamlarda bu olabiliyor ama çok rahat ortamlarda da gelişiyor. Eğitim düzeyi yüksek kadınlarda da oluyor bu nedenle. Bilinç dışı olarak penisin vajinaya girmesi istenmiyor. Nedeni ise acıdan korkmak. Bilinçdışında penisi silah olarak alğılayan kadınlar böyle bir sorun yaşanabiliyor. Elektra kompleksidir bu. Erkeğin gücüne isyan diyenler de var. Kadın partneri tarafından duygusal olarak kötüye kullanıldığını hissediyorsa sözel olmayan bir tepki olarak da ortaya çıkar.

Tedavisi nasıl yapılıyor?

Vaginismus facialara neden olan bir sorun olduğu halde tedavisi en kolay olan cinsel sorundur aynı zamanda. Cinsel isteksizliğin tedavisi kolay değildir ama bunun kolaydır. Vaginismus yaşayan kadının eşiyle ilgili bir duygusal sorunu yoksa, sorun sadece cinsel boyuttaysa çözümü kolay olur. 8-10 seansta düzelir genelde.  Eğer sorun devam ederken bir uzmana gitmekte gecikildiyse ve bunun üzerine duygusal sorunlar da eklendiyse bu, problemi büyütür. Kadın cinsel ilişkiye giremedikçe kendisini eksik gibi hisseder, erkek kadını suçlamaya başlar, hatta kadını duygusal olarak hırpalayabilir bazen boşanma günede gelir, bir zaman sonra büyük aile içinde anneler, babalar, kayın valideler sizin vajinanızı konuşmaya başlar, bu berbat bir şeydir. Herkes kadına baskı yapmaya başlar. Sanki kadına baskı yapıldığında cinsel ilişki olacaktır diye düşünülür ama bu, psikolojik tedavi olmadan mümkün olmaz. Vaginismusda ilaç tedavisi yoktur. Bu problem zaman içinde erkekte de bir takım cinsel sorunlara neden olur. İsteksizlik, erken boşalma gibi…Tedavide öncelikle bilgi veriliyor cinsellik hakkında. Çoğu kadın ve erkeğin yanlış kanaatleri vardır cinsellikle ilgili. İkincisi cinsel bölgenin anatomisi hakkında bilgi veriliyor. Kadına ayna veriliyor ve kendisini izlemesi isteniyor. Kendi cinsel organına yabancılık duyuyor kadın. Ve onu sevmiyor. Bu nedenle ayna ile incelemesi ve alışması gerekiyor. Bazıları banyo yaparken bile temizlenirken sorun yaşıyor.

Sonrasında cinsel ilişki yasağı konuyor. Sevişmek var ama penisin vajinaya girmeye çalışması gibi bir eylem olmuyor ve bu durum kadını çok rahatlatıyor. Sevişmeye teşvik ediyoruz. Öpüşmek, masaj yapmak var, kadının penisi ellemesini ve tanımasını istiyoruz. Sonrasında vajinaya giriş egzersizleri başılyor, önce parmak sokarak başlanıyor ama bunu öncelikle kadının yapması isteniyor. Kadın önce kendi parmağının ilk boğumunu sonra tamamını ve sonra erkek parmağını sokacak sonra ileri doğru gidilecek bu esnada birer, ikişer hafta egzersiz yapılıyor. Bu ne kadar çok yapılırsa tedavide o kadar kolay oluyor. Sonra penisi de aşamalı olarak aynen parmak yöntemiyle sokmak egzersizleri yapılıyor. Sonra bir bakıyorlar ki, korku tamamen azalmış.

Vajinusmus tedavisi

Bu yöntemi anlatmak için öncelikle biofeedback konusuna açıklık getirmek gerekiyor. Çünkü  bu yöntem(bio feedback)  ile kişi biyolojik tepkilerinin geri bildirimini öğreniyor. Vajinal sensör ise bu devrede tedaviye katılıyor. Vajinal sensör işlevi gören vajinal prob, sayesinde kişi bilgisayar ekranında vajinal kaslarını kontrol etmeyi öğreniyor. Penis boyutundan çok daha küçük olan bu sensör kadına kaslarının ne durumda ne kadar gevşeyebileceğini çok net gösteriyor. Bu alet ile vajina kaslarındaki kasılmanın şiddetini görüyor kişi ve  bilgsayarda bir takım animasyonlar ile o bölgedeki kasların kasılmalarının tümünü izliyor.  Küçücük bir gevşemeyi bile gördüğü için tedavi çok kısa sürede gerçekleşiyor. Kesinlikle Penis büyüklüğünden çok daha küçük olan bu  alet ile kişi kendi kaslarını gevşetmeyi öğretiyor.

HÜRRİYET