Pandemiyle değişen gazetecilik pratikleri

Pandemiyle birlikte birçok meslek grubunun pratiğinde görülen değişim ve dönüşümden gazeteciler, gazetecilik de nasibini aldı.

Kamuoyunun haber alma özgürlüğü için emek harcayan, öncelikle halka, sonrasında gerçeğe karşı sorumluluk taşıyan gazeteciler şu dönemde hayatları pahasına görevlerini ifa ediyor.  

Her dönemde kamuoyuna kaynağından en doğru, en hızlı ve en güvenilir şekilde bilginin aktarılması için aktif görev alan gazeteciler bu dönemde de kritik görevlerini sürdürüyor.

Pandeminin tam ortasında, tıpkı sağlık çalışanları gibi mesleklerini icra ediyor. Onun içindir ki en az sağlık çalışanları kadar onlar da alkışı sonuna kadar hak ediyor.
Nasıl ki covid-19 testi pozitif çıkan yüzlerce sağlık çalışanı olduğu gibi testi pozitif çıkan gazeteciler de bulunuyor.

* * * * * *
Bu dönemde Gazetecilik de önemli bir sürecin ve deneyimin içinden geçiyor.
Pandemiyle birlikte gazeteciliğin de pratiklerinde değişiklikler yaşanıyor. Bu değişiklikler belki de gazeteciliğin “Yeni Normal” i olacak.

Herkes gibi onlar da maskelerini takarak haberlerinin peşinden gidiyor. Canlı yayınlarını maskelerin ardında gerçekleştiriyor. Olay yerinden maskesiyle canlı yayın yapan her gün onlarca muhabir arkadaşımızı ekranlarda seyrediyoruz. Görünen o ki maskeler gazetecilerin de en önemli üniformaları olacak.

Bu dönemde sahada görev alan özellikle Tv ve ajansı muhabirleri covid-19 önlemleri kapsamında mikrofonlarını jelatine sarılmış şekliyle kullanıyor. Birçoğumuzun da dikkatinden kaçmamıştır. Nasıl ki muhabirin en önemli üniforması maskesi, mikrofonların da bir süre jelatin olacak gibi.

* * * * * *
Pandemiyle birlikte gazetecilerin çalışma sistemlerinde de değişikliğe gidildi.
Yazılı ve dijital basında görev alan gazeteciler evden çalışma sistemine geçerken özellikle Tv ve ajans muhabirleri onlar kadar şanslı değil bu dönemde. Birçok gazete ve çevrimiçi gazetecilik yapan muhabirler işlerini evden yürütebilirken Tv ve görüntülü haber çalışan ajans muhabirleri sahada olmak zorunda.

Onlar için gazetecilik bu dönemde bir yönüyle cesaret işi. Savaş bölgesinde çatışmanın ortasında kalmak gibi bir şey diğer yönüyle…

* * * * * *
Bu dönemde kamuoyunun hiç olmadığı kadar bilgiye ihtiyaç duyması, reyting ölçümlemelerinde geleneksel medya araçları arasında Tv’leri, kanallar arasında ise tematik haber kanallarını ilk sıralara taşıdı.  

Haber kanalları Mart ayının başından buyana yaklaşık nedeyse 70 gündür Covid-19 ile ilgili kamuoyunun bilgi açlığını gidermeye çalışırken yayın akışlarının, haber bültenlerinin tamamına yakınını koronavirüs ve koranavirüse dair gelişmeler oluşturdu.
7/24 canlı yayınlarla bu süreci iyi yöneten haber kanallarımız pandemi dönemiyle birlikte yeni pratikler de kazandı.

Dijital değişime hızlıca adapte olup, teknolojiyi iyi kullandı.
Uzman konuklarını canlı yayınlara hiç olmadığı sıklıkta SKYPE ve Zoom platformları üzerinden aldı.
Saatlerce süren yayınlarını bazen tek konuklu bazen de Türkiye’nin farklı bölgelerinden birden çok konuklu sürdürdü. Bu yönüyle Pandemi, Türk yayıncılığında bir ilki bizlere yaşattı.

Yalnız canlı yayınlar değil. Haber kaynağına gidemeyen birçok ajans ve Tv muhabiri haber kaynaklarıyla Skype ve Zoom üzerinden röportajlarını gerçekleştirerek akşam ana haber bültenlerinde yer verdi.  

Kimi tv programları programlarını baştan sona bu platformlar üzerinden kurguladı. Özellikle söyleşi programlarının bu platformlar üzerinden yapılması yayıncılığımız açısından bir ilk oldu.  
Kimi haber kaynakları ise bu dönemde çektikleri videoları gazetecilere, haber merkezlerine ileterek görüş verme yöntemini kullandı.  

Kamu kurum ve kuruluşları, kamuoyu bilgilendirmelerini, zoom, skype ve ya benzeri programlar üzerinden yaparken, bu dönemde bir ilk olarak online gerçekleştirilen basın toplantılarına da şahit olduk.

Kurum ve kişiler yaptıkları araştırmaların sonuçlarını ve bilgilendirmelerini gazeteciler ile bir araya geldikleri bu platformlar üzerinden gerçekleştirdi.

Haberlerde ise web üzerinden gerçekleştirilen toplantı fotoğrafları kullanıldı zaman zaman.

* * * * * *
Değişen pratiklerden biri de haber kaynağı ve gazeteciler arasına giren fiziksel mesafeydi. Geçtiğimiz günlerde ABD Senatosunda Cumhuriyetçi Partili çoğunluk lideri Mitch McConnell’e soru soran gazetecilerin ağız ve burunlarını tam kapayacak şekilde maske takmaları, sorularını ise yaklaşık 1.8 metre uzakta durarak sormaları da pandemi döneminde değişen gazetecilik pratiklerini ortay koyan tarihi bir fotoğraf oldu.  

Görünen o ki bir süre daha bu uygulama, gazeteci ve haber kaynağı arasında sürecek gibi.
Sağlık Bakanlığı’nın pandemiyle ilgili rutin gerçekleştirdiği basın toplantılar da benzer görüntülerle tarihe geçen kareler oldu.  

* * * * * *
Sosyal medya platformlarından instagram ve youtube canlı yayınları da pandemi döneminin yoğun kullanılan mecraları oldu, olmayı da sürdürüyor.
Özellikle saatler akşam 21:00’i gösterdiğinde instagram ve youtube üzerinden gerçekleştirilen canlı yayınlar, Tv yayınlarına rakip olacak gibi.

Birçoğu gibi çok sayıda gazeteci de özel konuklarıyla kamuoyunu bilgilendirmelerini daha özgür oldukları bu mecralardan üzerinden gerçekleştiriyor.
Öyle ki bu pratik pandemi sonrasında da devam ederek, kalıcı bir medya kullanım alışkanlığına dönecek gibi gözüküyor.

Şaban ÖZDEMİR
sabanozde@gmail.com